HADRIAN  (ADRIAN)

Obecnie w Polsce imię należy do rzadkich.

HELENA

Wspomnienie 18 sierpień.

Urodzona w Bitynii lub Serbii, IV wiek, żona cesarza, matka cesarza Konstantyna. Fundatorka wielu kościołów związana z odbudową miejsc świętych na terenie Palestyny. Przypisywano jej odnalezienie drzewa Krzyża Świętego.

Chroni przed piorunami, strzeże przed bandytami, dawniej patronka farbiarzy, gwoździarzy i igielników.

Imię Helena spotykane było w Polsce w XIII wieku, po raz pierwszy zapisano je w XII w. Obecnie należy do grupy imion spotykanych bardzo często ale popularność jego maleje.

Kult św. Heleny występował w powiązaniu z czcią drzewa Krzyża Świętego i Grobu Chrystusa. W Kalwarii Zebrzydowskiej w XVII wieku urządzono pustelnię św. Heleny z kaplicą pod jej wezwaniem, która miała przywileje na święto patronackie. W Wielkopolsce kult jej łączono z czcią bł. Jolanty, która miała drugie imię Helena, podkreślano jej pasyjną pobożność.

Pod jej wezwaniem jest kościół filialny w Kłębowcu (KK, dekanat Wałcz), kościół w Iławie (Op, parafia Koperniki), Chełmcu Polskim (Ta) oraz kaplice: w Wróblinie Głogowskim (ZG) i w Kalwarii Zebrzydowskiej (Kr). Jest też patronką kościoła parafialnego w Nowym Sączu (Ta), który pod tym wezwaniem istniał już przed 1597 rokiem. W historii parafii (obecnie pw Znalezienia Krzyża Św.) w Małym Płocku (Łż) oraz w Jasionce (Rz) były kościoły pod wezwaniem św. Heleny.

W świątyniach spotykamy ok. 100 jej wizerunków, najstarsze pochodzą z XIV wieku. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

103 miejscowości wywodzi swoją nazwę od imienia Helena.

HELENA SZWEDZKA (HELENA WDOWA)

Wspomnienie 31 lipiec.

Szwedka, XII wiek. Wcześnie owdowiała, czyniła dzieła pobożności i miłosierdzia, ufundowała kościół. Padła ofiarą zemsty rodzinnej.

W 1914 roku były 2 kościoły pod wezwaniem św. Heleny Wdowy.

HENRYK BISKUP

Wspomnienie 19 styczeń.

Anglik, XII wiek, biskup Uppsali. Prowadził ewangelizację Finlandii, organizował fiński kościół. Zabity z zemsty przez człowieka, którego obłożył karą kanoniczną.

W średniowieczu imię Henryk należało do często spotykanych. Zanotowano je w XII w. Obecnie należy do grupy imion bardzo licznych ale popularność jego maleje.

Kult Henryka, biskupa Uppsali, męczennika wprowadził do Polski król Zygmunt III Waza. Wyjednał w Stolicy Apostolskiej przywilej, by w polskim kalendarzu liturgicznym znaleźli się też święci z jego ojczyzny. Kult jego w niektórych diecezjach utrzymał się nieomal do naszych czasów.

Kościoły pod jego wezwaniem (4) znajdują się w miejscowościach: Wrocław (Wr), Sulęcin (ZG) - parafialne i Kraczki (Gn), Kupienino (ZG) – filialne. W 1914 roku był jeden kościół pod wezwaniem św. Henryka biskupa i męczennika. Przedstawiony jest na polichromii z XVIII w. we Fromborku (Wm).

Od imienia Henryk wzięło nazwę 49 miejscowości.

HENRYK SUZO

Wspomnienie 15 luty.

Szwajcar, XIII/XIV w., dominikanin. Mistyk, uczeń św. Eckharda. Autor dzieł traktujących
o problemach mistyki. Wywarły one też wpływ na późniejszy rozwój nabożeństwa do Najświętszego Serca Jezusowego i do głębokiej czci Najświętszej Maryi Panny. Beatyfikowany w 1831 r.

W roku 1965 Polski Episkopat przyłączył się do prośby o kanonizację Świętego.

Wizerunek jego znajduje się w kościele w Albigowej (Pr), w ołtarzu bocznym z XVIII w., pochodzącym ze skasowanego w 1820 roku kościoła dominikanów w Łańcucie.

HERBERT

Wspomnienie 20 marzec.

Arcybiskup, X/XI wiek. Urodzony w Wormacji (Niemcy), w bardzo młodym wieku został doradcą cesarza i arcybiskupem Kolonii. Jako arcybiskup Kolonii, wiele uwagi poświęcał chorym, biednym i opuszczonym. Budował nowe kościoły i klasztory, zakładał przytułki, które w dużej mierze sam utrzymywał. Był wzorem kapłana, człowiekiem modlitwy. Był z natury łagodny ale jednocześnie bardzo wymagający. W 1227 r. papież Grzegorz IX ogłosił go świętym.

Imię Herbert, poświadczone od XII w., obecnie należy do grupy imion dość licznych ale popularność jego spada.

Kościół pod jego wezwaniem z XX wieku znajduje się w Wodzisławiu Śląskim (Kt). W prezbiterium jest rzeźba Świętego znacznych rozmiarów (3 m). W 1998 roku kościół otrzymał relikwie św. Herberta, dar arcybiskupa Kolonii kard. Joachima Meisnera.

Od imienia Herbert wywodzi swą nazwę jedna miejscowość.

HERMAN JÓZEF

Wspomnienie 7 kwiecień.

Niemiec, norbertanin, XII/XIII wiek. Urodzony w Kolonii od młodości przebywał w klasztorze. Gorący czciciel Matki Bożej ku czci której pisał żarliwe, pobożne hymny. Ułożył pierwszy hymn ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kult zatwierdzono w 1958 r.

W Strzelnie (Gn) w kościele pw św. Prokopa jest obraz Matki Bożej adorowanej przez bł. Józefa Hermana. Zaślubiny jego pokazane są na obrazie z XVIII wieku w kościele pw św. Norberta w Czarnowąsach. W kościele norbertanek w Krakowie znajdują się cztery obrazy z XVII, XVIII i XIX wieku oraz rzeźba Świętego z XVIII w. Jego obrazy z XVIII wieku są w Imbramowicach (Ki) i w kościele Św. Ducha w Nowym Sączu (Ta).

Kult jego związany jest z zakonem premonstratensów (norbertanie).

HERMAN MORAWITA (MORAWIANIN)

Dominikanin, XIII wiek. Mistyk, kaznodzieja, towarzysz św. Jacka i bł. Czesława.

Według przekazu Stanisława, lektora z klasztoru dominikańskiego w Krakowie z XIV wieku, bł. Herman towarzyszył w 1219 roku biskupowi Iwonowi Odrowążowi w podróży do Rzymu. Złożył tam wraz ze św. Jackiem i bł. Czesławem dominikańskie śluby zakonne. Po paru latach piastowania godności przeora w Niemczech osiadł w Opolu gdzie zmarł. Prowadził działalność misyjną na Śląsku. Wyróżniał się pobożnością i czcią dla Chrystusa Ukrzyżowanego i Najświętszej Maryi Panny.

Obecnie w Polsce imię należy do dość częstych.

Trwa jego kult rozpowszechniony w XV w. w klasztorach dominikańskich w Małopolsce i na Śląsku. Pochowany został w krypcie kościoła pw Matki Bożej Bolesnej w Opolu, gdzie był pierwszym przeorem dominikańskim.

Bł. Herman Morawita przedstawiony jest na stopce kielicha z 1670 roku w Popielowie (Op). Adoruje Krucyfiks unoszący się nad klasztorem w Opolu. Spotykamy go również w Krakowie w kościele dominikanów na płaskorzeźbie na ławkach z XVIII wieku, przedstawiony jest tam ze św. Jackiem i bł. Czesławem. W 1914 roku były dwa kościoły pod jego wezwaniem.

20 miejscowości wywodzi swoją nazwę od imienia Herman.

HERMENEGILD

Wspomnienie 13 kwiecień.

Hiszpan, był synem króla Wizygotów. Został zamordowany za odmowę przejścia na arianizm. Kult Jego został zaaprobowany w 1586 roku.

Imię to występowało sporadycznie w XVIII wieku, obecnie należy do grupy imion rzadkich i popularność jego bardzo maleje.

O dawnej popularności jego świadczy wiersz zamieszczony w kalendarzu z XVIII wieku:

         Hermenegild przyjąwszy Chrystusową wiarę,
         Od ojca katowany w więzieniu nad miarę,
         Nie chciał przyjąć ofiary w Wielkanocne Święto
         Z rąk Aryjusza, w głowę siekierą go cięto.

Przedstawiony jest we Wrocławiu w kościele św. Wincentego, w ołtarzu św. Jana Chrzciciela, ubrany w szaty królewskie z toporem w dłoni. Znajdujemy jego rzeźbę w ołtarzu głównym kościoła paulinów we Włodawie (Si). Był przedstawiany w sztukach w teatrach jezuickich.

HIACYNTA I FRANCISZEK MARTO

Błogosławiona Hiacynta, XX w. (1910-1920)

Błogosławiony Franciszek, XX w. (1908 – 1919)

        Dzieci, rodzeństwo Portugalczyków, wizjonierów z wioski Aljustrel, należącej do parafii Fatima. Ich rodzice zadbali o chrześcijańskie wychowanie Franciszka i jego młodszej siostry Hiacynty. W domu panował zwyczaj wspólnego odmawiania modlitwy różańcowej. Dzieci od najmłodszych lat pomagały rodzicom w uprawie roli i wypasie owiec. Jesienią 1916 r., kiedy troje pastuszków: Franciszek, Hiacynta oraz ich kuzynka Łucja, pilnowało stada owiec objawił się im anioł z posłaniem o modlitwę różańcową, pokutę i zadośćuczynienie za grzechy świata do Trójcy Przenajświętszej, Najświętszego Serca Jezusowego i Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Od tego czasu dzieci zaczęły gorliwie się modlić w intencjach przekazanych im przez anioła.

13 maja 1917 r. dzieciom objawiła się Matka Boża i powiedziała im, żeby przychodziły na to miejsce każdego trzynastego dnia miesiąca, aż do października. Wkrótce po 13 lipca dzieci zostały aresztowane (na kilka dni), były upokarzane i straszone, lecz zniosły z odwagą przesłuchania, nie ulękły się pogróżek. Wzajemnie podtrzymywały się na duchu i często odmawiały różaniec. Zapraszały do modlitwy także współwięźniów i uczyły ich miłości do Boga oraz zachęcały do życia po chrześcijańsku.

        Franciszek był chłopcem spokojnym, wrażliwym, uczuciowym, odznaczającym się głęboką duchowością i wiarą. Był dobry, opiekuńczy, zdolny do wielkich poświęceń. Lubił rozmyślać i medytować. Całe swe życie i pokutę ofiarował, aby „pocieszyć Pana”. Franciszek spędzał wiele czasu na modlitwie przed tabernakulum. Zmarł 4 kwietnia 1919 r. w domu rodzinnym na zapalenie oskrzeli i płuc.

Hiacynta, w odróżnieniu od swego starszego brata, była ruchliwa i bardzo żywa. Objawienia Matki Boskiej wzbudziły w niej głęboką litość nad grzesznikami i współczucie na myśl o czekających ich po śmierci cierpieniach. Modliła się o nawrócenie grzeszników i podejmowała pokutę w ich intencji, co stało się charakterystycznym rysem jej duchowości. Bardzo boleśnie przeżyła śmierć brata. Zmarła po długiej chorobie 20 lutego 1920 r. w Lizbonie. Swe cierpienia ofiarowała za nawrócenie grzeszników, za pokój na świecie i w intencji Ojca Świętego.

Beatyfikacji pastuszków z Fatimy, Franciszka i Hiacynty Marto dokonał papież Jan Paweł II 13.05.2000 r. podczas swojej 4 pielgrzymki do Fatimy.

Kult Błogosławionych Hiacynty i Franciszka rozszerzył się na cały Kościół po zamachu na życie Ojca Świętego Jana Pawła II w dniu 13.05.1981 r. na Placu Św. Piotra i ujawnieniu tzw. „tajemnic fatimskich”. W Polsce ze szczególną siłą wzmogło się nabożeństwo do Matki Bożej Fatimskiej, orędowniczki papieża Polaka, a po beatyfikacji „dzieci z Fatimy” także zaczął rozwijać się Ich kult.

Kościoły pod wezwaniem Bł. Hiacynty i Franciszka znajdują się w Kielcach i w Ostródzie (Wm).

HIERONIM

Wspomnienie 30 wrzesień.

Urodził się w Istrii, IV wiek, doktor Kościoła. Życie spędził przenosząc się z miejsca na miejsce; był w Rzymie, Galii, Azji Mniejszej, Ziemi Świętej, na pustyni Syryjskiej, Konstantynopolu. W końcu osiedlił się w Betlejem. Pozostawił ogromną spuściznę pisarską, przekłady Starego Testamentu, Nowego Testamentu (Wulgata), przekłady pism filozofów, pisma polemizujące z herezjami, listy, zarys literatury staro-chrześcijańskiej.

Pomaga w chorobach oczu, patron uczonych, teologów, biblistów, nauczycieli, uczniów, studentów, księgarzy. Opiekuje się szkołami.

Imię to, poświadczone w XII wieku, w średniowieczu należało do imion często spotykanych, szczególnie od XVI wieku. Obecnie należy do grupy imion dość częstych ale popularność jego maleje.

Imię to spotykamy już w Ewangeliarzu Kruszwickim z lat 1160 - 1170. Kult rozpowszechnia się w XIV wieku. Szerzony jest zwłaszcza przez kanoników regularnych. Na tryptykach z XVI wieku występował obok św. Franciszka i przy św. Janie Chrzcicielu. W 1439 roku Zbigniew Oleśnicki ufundował jego altarię w Wiślicy.

Dziewczęta prosiły:

         Miły Święty Hieronimie
         Niechaj w kuchni i kominie
         Kucharze obiad gotują
         Bowiem mi się oczy psują.

Pod jego wezwaniem są kościoły w Bytomiu Odrzańskim (ZG), Sobowie (Pł) i Raciążku (Wł) oraz kaplice w Czamaninku (Wł), Sompolnie (Wł), w Sławsku Wielkim (Gn) i we Wiosce (Wr). Przedstawiony jest na ok. 135 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Od imienia Hieronim utworzono nazwy 4 miejscowości.

Czamaninek (Wł)

Kaplica drewniana z XVIII wieku. W ołtarzu rokokowym z drugiej połowy XVIII w. są rzeźby świętych Ap. Piotra i Pawła oraz obraz św. Hieronima z 1826 roku.

Dzieje kapliczki związane są z nieistniejącą już parafią Chalno. Powód do jej wybudowania dało źródło znajdujące się w lesie Czamanin. Przy źródle był rzekomo kamień z wyciśniętą stopą ludzką. W połowie XVII wieku zaczęli gromadzić się tu ludzie na modlitwę, nawet mimo zakazu władz kościelnych. Kantor włocławski wraz z właścicielami Czamanina wybudowali w 1737 roku na tym miejscu kaplicę pw św. Hieronima.

Kaplica ta przetrwała do dnia dzisiejszego.

Sompolno (Wł)

Miasto położone na północny wschód od Konina. Od XV w. należało do dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.

Parafia została erygowana w XIV wieku. Kościół pw św. Marii Magdaleny. Wizytacja z roku 1766 pisze, że kościół jej imienia jest drewniany. Wystawiono nowy w 1780 roku a gdy ten się zniszczył, obecny w 1847 roku, murowany, neogotycki, jednonawowy o stropie płaskim. W bocznym ołtarzu jest Krucyfiks barokowy, który ocalał z płonącego poprzedniego kościoła.

Kaplica pw św. Hieronima znajduje się na cmentarzu grzebalnym. Miejsce tegoż kościółka nazywano „Ostrówek”, być może dlatego, że jest to małe wzniesienie wśród nizin, a kiedyś mokradeł. Kościółek do roku 1939 był jedynym w powiecie konińskim, który miał „soboty” czyli podcienia. Kaplica publiczna na „Puszczy” została zbudowana z bali na cmentarzu w 1732 roku. Oszalowana w połowie XIX w., zaimpregnowana. W ołtarzu głównym obraz św. Hieronima z XVIII wieku, słynący łaskami. Przedstawia on św. Hieronima na puszczy, w grocie, z lwem, trupią czaszką i książkami.

Obraz jest na stałe na plebanii w obawie przed kradzieżą. Na święto przenosi się do kościółka na cmentarzu, a gdy jest deszcz to do kościoła parafialnego, gdzie się wtedy odbywa odpust.

Na odpust, który przypada w ostatnią niedzielę września, przybywa obecnie do dwóch tysięcy wiernych. Mogły być kiedyś odpusty liczniejsze, bo przy tym kościółku jest ambonka kamienna.

HILARY

Wspomnienie 13 styczeń.

Biskup, doktor Kościoła, IV wiek. Urodzony we Francji, wybrany został biskupem w Poitiers. Wystąpił przeciwko herezji ariańskiej, był jednym z najgorliwszych obrońców boskości Jezusa Chrystusa. Był łaskawy, łagodny, ale w potrzebie używał najsurowszego języka.

Opiekun małych dzieci. Chroni przed ukąszeniami wężów.

Imię to w średniowieczu, poświadczone od XIII wieku, należało do dość częstych. Obecnie imię to jest dość często spotykane ale popularność jego bardzo maleje.

Według Pruszcza jego relikwie były w Krakowie w kościele dominikanek „Na Gródku”. Przedstawiony jest na polichromiach z XVIII wieku w kościołach w Opawicy (Op), Leżajsku (Pr) oraz Fromborku (Wm).

7 miejscowości wywodzi swoją nazwę od imienia Hilary.

HILDEGARDA

Wspomnienie 17 wrzesień.

Niemka, XII wiek, benedyktynka. Córka hrabiego. Ksieni zgromadzenia, założycielka klasztorów. Obdarzona była wyjątkowymi uzdolnieniami leczniczymi. Autorka dzieł będących owocem jej wizji duchowych. W 227 roku rozpoczęto proces kanonizacyjny, który nie został ukończony.

Pomaga w czasie porodu. Patronka językoznawców.

Imię Hildegarda jest dość często spotykane ale popularność jego maleje. Źródła historyczne nie potwierdzają tego imienia.

Przedstawiona jest w ołtarzu głównym w kościele w Jonkowie (Wm), jest to rzeźba, oraz w Henrykowie (Wr) w ołtarzu bocznym z XVII w.

HIPOLIT

Wspomnienie 13 sierpnia.

Był zapewne rzymskim kapłanem w III wieku a też uczonym teologiem, autorem dzieł teologicznych, w tym komentarzy do Biblii. On też prawdopodobnie opracował sposób obliczania terminu Wielkanocy. Został zamęczony wraz ze św. Poncjanem w czasie prześladowań Dioklecjana.

Pomaga w słabościach ciała, patron strażników więziennych, opiekun koni.

W średniowieczu imię Hipolit było dość częste. Pojawiło się po raz pierwszy w XI wieku. Obecnie imię to należy do dość częstych ale popularność jego bardzo maleje.

Według Pruszcza relikwie św. Hipolita były w Krakowie w katedrze i w kościele św. Idziego.

W Ciepielowie (Ra) były jego relikwie.

W Golubiu (To), w XVII wieku była kaplica pod wezwaniem św. Hipolita. Wizerunek jego znajduje się w zwieńczeniu ołtarza głównego z XX wieku w Leoncinie (Wa), przedstawia on męczeństwo Świętego. Obraz z XIX wieku jest w Żarach (Cz).

Od imienia Hipolit wywodzi swoją nazwę 12 miejscowości.

HOMOBONUS (GUTMAN)

Wspomnienie 13 listopada.

Włoch, XI wiek. Kupiec z Cremony,. Był nadzwyczaj uczciwy. Stał się znany jako wspomożyciel ubogich. Umarł w czasie Mszy św.

Patron kupców, krawców, kowali.

Imię Gutman jest spotykane, ale używają go bardzo nieliczni. Obecnie w Polsce imię to nie występuje.

Z Krakowa, z roku 1763 pochodzi „Nabożeństwo do św. Homobonusa”. W 1793 roku określany był jako „osobliwy patron kupców i krawców”. W Chełmnie (To) istniało jego bractwo.

W Krakowie, w kościele Mariackim znajdują się dwa obrazy Świętego: jeden z XVIII wieku w trybowanej sukience, oprawny w rokokowej ramie z 1765 roku wykonanej przez krakowskiego złotnika; drugi obraz pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Złotnik, który zrobił ramę, wykonał też relikwiarz św. Homobonusa w 1770 roku. Obraz Świętego z 1763 roku znajduje się w Chełmnie (To), w ołtarzu z XVII wieku.

HONORAT Z ARLES

Wspomnienie 16 styczeń.

Francuz, IV/V wiek, zakonnik, biskup. Zakładał klasztory oparte na głoszonej przez siebie regule. Odegrały one dużą rolę w życiu kościelnym i w rozwoju życia zakonnego na Zachodzie.

Patron piekarzy, kupców, handlarzy.

Imię Honorat należy do grupy imion rzadko używanych.

Spotykamy go w relikwiarzach z XVIII i XIX w. Patrz rozdział 6.

HONORAT WACŁAW KOŹMIŃSKI  (HONORAT Z BIAŁEJ)

Wspomnienie 16 grudzień.

Polak, (Honorat, Wacław Koźmiński, 1829-1916), kapucyn, założyciel zgromadzenia Sióstr Felicjanek oraz stowarzyszeń tercjarskich, z których powstało wiele zgromadzeń zakonnych. Był autorem i tłumaczem dziełek pobożnych.

Jest patronem diecezji łowickiej.

Opinia o świętości szerzyła się od jego śmierci. Wyrazem tego było częste odwiedzanie jego grobu. Proces beatyfikacyjny rozpoczęto w 1924 roku, został beatyfikowany 16.10.1988 roku w Rzymie przez papieża Jana Pawła II.

Pod jego wezwaniem jest 11 kościołów i kaplic w miejscowościach: Janiszew (Ra), Biała Podlaska (Si), Będzin - Grodziec (So), Mrągowo (Wm), Lesznowola (Wa), Chrośla (WP), Niwiska Górne (Cz), Turów (Cz), Brnik (Ta), Warszawa i Wrocław oo. kapucynów. Kaplica znajduje się w Jedlińsku (Ra), a dodatkowy odpust obchodzony jest w Orchówku (Si).

Obrazy bł. Honorata Koźmińskiego zdobią kościoły w Nowym Mieście nad Pilicą (Ło), w Łomży i Warszawie w klasztorze kapucynów. Przedstawiony jest w katedrze we Wrocławiu i na Jasnej Górze. Widnieje też na witrażu w kościele w Odrzywole (Ra).

Nowe Miasto nad Pilicą (Ło)

Miasto zostało założone w XV wieku na wysokim brzegu Pilicy.

Na nowym rynku znajduje się kościół i klasztor kapucynów, zbudowane w latach 1705 - 1786. Kościół pw św. Kazimierza to budowla barokowa, trójnawowa. Wyposażenie pochodzi w większości z XIX wieku. Jest tu obraz bł. Honorata z 1988 r. oraz jego relikwiarz z 1988 roku. Przed kościołem jest jego pomnik.

Kapucyni posiadają obrazy bł. Honorata Koźmińskiego z 1925 i 1937 r.

Błogosławiony Honorat pierwszy okres życia zakonnego spędził w Warszawie i w Zakroczymiu. Po skasowaniu tego ostatniego przez władze carskie, udał się do Nowego Miasta nad Pilicą. Była to wówczas nędzna osada. W klasztorze żyło 4 ojców. Tutaj bł. Honorat został mianowany komisarzem generalnym prowincji. Tu też kontynuował prace nad organizacją zgromadzeń zakonnych. Można je podzielić na cztery grupy:

-         tradycyjne zgromadzenia charytatywne,

-         zgromadzenia nauczające i oświatowe,

-         zgromadzenia społeczne dla wsi,

-         zgromadzenia społeczne dla miast.

Zmarł w Nowym Mieście n/ Pilicą, w opinii świętości, w 1916 roku. Spoczywa w sarkofagu w kaplicy bocznej kościoła.

HUBERT

Wspomnienie 3 listopad.

Urodził się w Brabancji w VII wieku. Początkowo był misjonarzem, następnie przez wiele lat biskupem Maastricht i Leodium. Według legendy miał się nawrócić ujrzawszy w czasie polowania świetlisty krzyż pomiędzy rogami jelenia.

Chroni przed obłędem, epilepsją, ukąszeniami psów. Patron myśliwych, leśników, rzeźników, kuśnierzy  także metalowców, tokarzy, odlewników, optyków.

Imię Hubert, poświadczone od XIII wieku, obecnie należy do grupy imion dość częstych, popularność jego rośnie.

Kult jego pielęgnowały środowiska rycerskie i dworskie uprawiające myślistwo. Przejęto formy kultu istniejące na Zachodzie. W leśnych kaplicach zamawiano Msze św. wotywne, błogosławiono broń, sprzęt myśliwski i zwierzynę.

Kult św. Huberta istniał przede wszystkim w diecezji chełmińskiej. Już w XV wieku powstawały tu bractwa św. Huberta. W XIX i XX w. myśliwskie stowarzyszenia znane były również na wschodnich obszarach Polski.

Pod wezwaniem św. Huberta jest 9 kościołów w miejscowościach: Miłocin (Rz), Zalesie Górne (Wa), Czerwony Dwór (Eł), Warcino (KK), Okoniny (Pe), Boleszyn (To), Starościn (ZG), Stary Raduszec (ZG). Współpatronuje kościołom w miejscowościach: Katowice – Załęska Hałda, Dąbrówka (Gl) ze św. Anną, Brynek (Gl) ze św. Franciszkiem, Bytów (Pe) ze św. Filipem Neri, Ciemnik (SK) ze św. Wojciechem. Obchodzone są dwa odpusty dodatkowe. Przedstawiony jest na ok. 14 wizerunkach.

Z jego świętem lud wiązał także przysłowia, jedno z nich:

         Kiedy swego czasu goły los nastaje,
         święty Hubert z lasu cały obiad daje.

Chełmża (To)

Kościół kolegiacki, pokatedralny pw Trójcy Świętej, pochodzi z XIII wieku. Wyposażenie wnętrza jest barokowe. W kościele znajduje się obraz św. Huberta z przełomu XVIII i XIX w.

Najbardziej znane sanktuarium św. Huberta w Chełmży. Centrum kultu św. Huberta była katedra. W skarbcu katedry przechowywano „klucz cudowny św. Huberta”. Otrzymał go z Rzymu kanonik chełmżyński Józef Rembowski i podarował go kapitule chełmińskiej przy katedrze w Chełmży w 1763 roku. Przypisywano tej relikwii moc uzdrowień chorych. Klucz ten miał być szczególnie skutecznym środkiem przeciw wściekliźnie. Kluczem owym żelaznym dotykano części chorej ciała i odmawiano równocześnie modlitwę do św. Huberta.

Przychodzili ludzie często z okolic odległych o około 140 km. Kapituła prowadziła nawet księgę łask. Niestety zaginęła. Władze pruskie dekretem z 1805 i 1806 roku skasowały ów klucz i powoli kult wygasł.

Istniało jednak nadal bractwo św. Huberta, założone podobno w XV wieku, a więc na długo przed istnieniem owego klucza. Przetrwało ono do roku 1939. Jeszcze w 1928 roku pod nazwą „Bractwo Pracujących” liczyło 340 członków.

Papowo Biskupie (To)

Jest to wieś położona 8 km na wschód od Trzebcza Szlacheckiego, leżącego przy szosie Chełmża - Grudziądz. Zachowane są ruiny zamku krzyżackiego z przełomu wieków XIII i XIV.

Kościół pw św. Mikołaja pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. W kaplicy, w ołtarzu z XVIII wieku znajduje się obraz św. Huberta z napisem „Ora pro nobis. 1676”.

Początkowo Papowo było własnością biskupów płockich. W 1222 roku biskup Gedeon oddał wieś na własność biskupom chełmińskim. Krzyżacy przywłaszczyli ją sobie i wystawili w niej zamek. Założyli nawet komturat z konwentem zakonnym (1287). W roku 1458 zdobył Papowo Kazimierz Jagiellończyk.

W kaplicy komtura krzyżackiego (na zamku) był od dawna czczony obraz św. Huberta. Kiedy z czasem zamek i kaplica poszły w ruinę, biskup chełmiński Piotr Kostka kazał kaplicę rozebrać a z jej materiału wystawić nową, bliżej kościoła parafialnego i cmentarza (1590). Wtedy też przeniesiono obraz św. Huberta. W wieku XVIII przydano mu srebrną (z blachy) szatę, mitrę i pastorał dla podkreślenia, że był biskupem. Dookoła obrazu zawieszone były wota jako dar wdzięczności za otrzymane łaski. W 1754 roku było ich 53. mimo, że kościół był pod wezwaniem św. Mikołaja, to jednak w odpust św. Huberta gromadziły się o wiele większe tłumy.

Dzisiaj kultu nie ma. Nawet zmieniono patrona kaplicy. Jest nim obecnie Serce Pana Jezusa. A przecież jeszcze do roku 1939 istniało bractwo św. Huberta.

Błądzim (Pe)

Wieś położona 20 km na północny zachód od Świecia, nad jeziorem Ostrowite, w pobliżu szosy Świecie - Tuchola. Błądzim położony jest w Borach Tucholskich. Uderza tu cisza, dostojny las, nieskażone powietrze
i czysta woda.

Tutejszy kościółek jest dawnym zajazdem zaadaptowanym w 1922 roku na świątynię. Wystrój wewnętrzny świadczy o myśliwskich zainteresowaniach parafian i proboszcza.

Nowy ołtarz zbudowany został z nieokorowanego rozgałęzienia dębu, kazalnica przyozdobiona jest jelenimi porożami. Również oświetlenia wnętrza umieszczono na porożach jelenich i sarnich. Także konfesjonał nie został pozbawiony akcentu myśliwskiego, gdyż za dywanik służy w nim skóra z dzika.

Dwa witraże w prezbiterium przedstawiają patronów lasów i myśliwych: świętych Rocha i Huberta.

HUGO (HUGON)

Wspomnienie 1 kwiecień.

Francuz, żył w XI - XII wieku. W młodym wieku został wyniesiony na stolicę biskupią w Grenoble, chociaż usiłował się schronić do pustelni. Wprowadził św. Brunona i jego towarzyszy w masyw La Chartreuse, i tak przyczynił się do powstania sławnej kartuzji. Jego długie życie wypełnione było pokutą. Kanonizowany w 1134 roku.

Imię Hugon znane było w XIII wieku. obecnie należy do imion dość licznych, ale popularność jego maleje.

Wizerunki jego znajdują się w kościele kolegialnym, poklasztornym w Kartuzach (Pe), są to figury w ołtarzu głównym z 1639 roku oraz w kaplicy św. Brunona. Rzeźba jego znajduje się również w ołtarzu bocznym z XVIII wieku w kościele w Biechowie (Po). Przedstawiony jest też w kościele w Chwalęcinie (Wm) na polichromii z XVII wieku.