IDZI

Wspomnienie 1 wrzesień.

Francuz, VII wiek, pustelnik, opat (brak pewnych materiałów źródłowych, co do życiorysu świętego, mimo to w średniowieczu doznawał on szczególnej czci). Początkowo pustelnik, później prawdopodobnie założył opactwo Saint - Giles. Dzięki bliskości morza i położeniu na trasie pielgrzymek do Compostelli nabrało ono dużego znaczenia i sławy.

Opiekun macierzyństwa, matek karmiących, mamek, pomaga w bezpłodności. Radzi w dobrej spowiedzi, uspokaja bojaźliwe dusze, ludzi przestraszonych, pomaga rannym i zabłąkanym. Patron myśliwych, pasterzy, rybaków. Jeden z Czternastu Wspomożycieli.

Imię Idzi przyszło do Polski wraz z chrześcijaństwem. Było ono dość częste. Nosili je w XII, XIII wieku dostojnicy kościelni. Obecnie należy do grupy imion licznych, popularność jego maleje.

Kult św. Idziego sięga początków naszego Państwa, znany był w połowie XI wieku. Pielgrzymi udający się do Compostelli odwiedzali opactwo Saint - Gilles.

Rozwój kultu związany jest z królem Władysławem Hermanem i jego synem Bolesławem Krzywoustym. Gall Anonim utworzył hymn ku czci św. Idziego. Tak zaś brzmi początek „Kroniki Polskiej”:

Bolesław książę wsławiony,
Z daru Boga narodzony.
Modły świętego Idziego
Przyczyną narodzin jego.

W poetyckiej formie dowiadujemy się tu o cudownych narodzinach Bolesława Krzywoustego, „na prośbę św. Idziego, dzięki któremu, jak wierzymy, zawsze towarzyszy mu powodzenie i zwycięstwo”.

Król Władysław Herman (1079 - 1102), żonaty z Judytą księżniczką czeską, długo nie mógł doczekać się potomka. Wtedy zwrócił się do niego biskup poznański, Franko, by udał się o pomoc do patrona płodności, św. Idziego. Tak uczyniono. Posłano do Saint - Gilles bogate dary. Mnisi zapewnili o modlitwie. I oto urodził się w 1086 roku syn Bolesław Krzywousty (1106 - 1138). Oto słowa biskupa Franko do króla:

„Jest pewien święty w granicach Galii ku południowi koło Marsylii, a święty ten zowie się Idzi, który tak wielkie u Boga ma zasługi, że każdy człowiek, który z pobożnością swą do niego się zwraca i o nim pamięta, jeżeli o coś go poprosi, osiągnie to z pewnością. Zatem na podobieństwo chłopca sporządźcie posąg ze złota, przygotujcie dary królewskie i pospieszcie je posłać św. Idziemu.”

Gall Anonim szeroko o tym pisze w swojej kronice, pisze że Władysław Herman posłał opatowi Saint - Gilles, Odilonowi posążek chłopca, kielich złoty, złoto, srebro, paliusze i święte (liturgiczne) szaty. Wysłał też list, Gall cytuje go w całości. Opat Odilon nakazał 3 dniowy post, litanie i modlitwy. Takie słowa kładzie w usta Odilona:

„Żywo, sługo Boży
Orędowniku tej sprawy
spełnij czego żądają
wota twoich sług.

Za chłopca daj chłopca,
Za fałszywego daj prawdziwego,
Stwórz cielesnego,
zachowując sobie złotego”.

„Jeszcze postu mnisi nie skończyli, a już matka w Polsze radości doznała w poczęciu syna”.

Władysław Herman z wdzięczności jako wotum wystawił ku czci św. Idziego kościoły: Kraków, Kłodawa (Wł), Zborów (Ki), Giebułtów (Kr), Czernichów (Kr), Inowłódz (Ło), Krobia (Po), Kcynia (Gn).

Bolesław Krzywousty postanowił odprawić pielgrzymkę do grobu Świętego w Saint Gilles, jako pokutę za grzechy. Jan Długosz tak pisze:

„Aczkolwiek Bolesław, książę polski, zbrodnię zabójstwa popełnioną na bracie pobocznym Zbigniewie i pozbawienia wzroku Skarbimira, wojewody krakowskiego, wedle rady i nakazu swego spowiednika zgładził już duchową pokutą a biskupi opaci, zakonnicy i kapłani we wszystkich prawie kościołach królestwa odprawili zaspokojne modły na uproszenie mu odpuszczenia grzechów, wszelako książę, pragnąc ubłagać Boga surowszym zadośćuczynieniem, postanowił odbyć pobożną pielgrzymkę do grobu św. Idziego we Francji. Pomny bowiem, że niegdyś przez tegoż Świętego przyszedł na świat z niepłodnej matki. Tuszył więc sobie za jego przyczyną otrzymać odpuszczenie grzechów”. Długosz pisze dalej, że Bolesław Krzywousty „aby jego skrucha i podjęta pielgrzymka tym milsza była Panu Bogu i skuteczniejsza, przez cały post czterdziestodniowy zachował wstrzemięźliwość, używał jak najmniej pokarmu, susząc o chlebie i wodzie, a ciało pokrywając włosiennicą, ....rozdawał szczodre jałmużny, karmił ubogich, pielgrzymom umywał nogi. Po świętach Wielkanocnych ruszył do Francji. Przed grobem Świętego padł na twarz zalany łzami. 15 dni zabawił w rzeczonym klasztorze, na odchodnym złożył znakomite ofiary”.

Bolesław Krzywousty odprawił w roku 1129 pielgrzymkę do opactwa św. Idziego i św. Stefana
w Somogyvar na Węgrzech.

W XI i XII wieku powstały 22 kościoły pod wezwaniem św. Idziego, w XIII i XIV następnych 13. W XV wieku podawano, że z fundacji Władysława Hermana powstały kościoły w Kłodawie (Wł), Krakowie, Łęczycy (Ło), Krobi (Po) oraz wiele innych. Kronika Miechowity wylicza Kraków, Krobię (Po), Kcynię (Gn), Kłodawę (Wł), Giebułtów (Kr) i Czernichów (Kr).

W XVII wieku teatry jezuickie wystawiły ostatni dramat o św. Idzim.

W czasach nowożytnych spotykamy 5 kościołów, ostatni z 1997 roku w Gronowicach (Kl). Łącznie obecnie wezwanie to nosi 30 kościołów oraz kaplic. Obchodzone są 2 odpusty dodatkowe. Najsłynniejsze sanktuarium św. Idziego w Polsce jest w Mikorzynie (Kl). W 1914 roku było 18 kościołów pw św. Idziego.

Święty Idzi przedstawiony jest na 39 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

O popularności Świętego w naszej Ojczyźnie świadczą liczne przysłowia związane z dniem jego pamiątki dorocznej:

         Św. Idzi nic w polu nie widzi (jest po żniwach).

         Gdy na św. Idzi ładnie, śnieg na pewno późno spadnie.

         Na św. Idzi w swaty do mnie przydzi.

Mikorzyn (Kl)

Mikorzyn jest to wieś oddalona o 11 km od Kępna przy drodze lokalnej Kępno - Grabów nad Prosną. Najstarszy dokument o Mikorzynie pochodzi z 1304 roku, jest tam wzmianka o plebanii. Biskup wrocławski pobierał wówczas z Mikorzyna dziesięcinę. Nazwa wioski ma się wywodzić od Mikosy, rycerza, dobroczyńcy klasztoru św. Wincentego we Wrocławiu, XII w.

Parafia w Mikorzynie erygowana była na przełomie X i XI wieku. Pierwszy kościół był fundowany w tymże czasie, przez Władysława Hermana lub Bolesława Krzywoustego. Po kościele z XVII w. obecny z lat 1928 - 1933 zbudowany został według projektu Stanisława Mieczkowskiego w stylu neobarokowym, murowany, trzynawowy, kryty dachówką z dwiema wieżami. W ołtarzu głównym z XVIII wieku znajduje się późnogotycka rzeźba św. Idziego z około 1500 roku.

Wymiary kościoła są: 45 x 25 (m), może pomieścić około 3400 wiernych, w tym 400 miejsc siedzących. W tyle, za absydą kościoła jest pod kolumnadą ołtarz połowy. Na placu może pomieścić się kilkanaście tysięcy osób, jest on ocieniony starymi lipami.

Na cmentarzu stoi pomnik nieznanych powstańców i żołnierzy z 1939 roku.

Legenda głosi, że jechał pewien kupiec z solą. Utknął na błotnistej i wyboistej drodze. Wtedy zjawił mu się św. Idzi, jako pustelnik- starzec, i rzekł: „Jeżeli na tym miejscu wybudujesz mi kaplicę pod moim imieniem, wyjedziesz bez turbacji”. Zapytany o imię, rzekł „Jestem Idzi, sługa Boży, przysłany tobie na pomoc”. Furman w karczmie zostawił 2 beczki soli, by mieć pieniądze na kaplicę. Gdy na drugi rok wrócił, zamiast soli znalazł 2 beczki pieniędzy.

Wizytacja z roku 1670 podaje: -W kościele w ołtarzu wielkim jest figura św. Idziego Opata do którego lud ma wielkie nabożeństwo. Na odpust przybywają liczne kompanie.

Mikorzyn zmieniał często właścicieli.

Ksiądz Piotr Paweł Załuskowski proboszcz Mikorzycki w roku 1763 spisał łaski; podajemy niektóre z nich oraz późniejsze zapisy:

-        uzdrowienie Jana Idziego Wężyka w roku 1684,

-        uzdrowienie niewidomego Wojciecha z Miejskiej Górki w 1693 r.,

-        uzdrowienie z reumatyzmu w 1744 r.,

-        uzdrowienie z ospy trojga dzieci z Dorochuska w 1760 r.,

-        uzdrowienie pielgrzyma z Tarnowskich Gór w 1766 roku.

-        W roku 1749 Janiszewski, dzierżawca z Tokarzewa, zeznał że mu zachorował koń. Ofiarował wotum z wysławieniem św. Idziego, gdy na prośbę mu zwierzę wyzdrowiało.

-        Górski, uczeń organisty w Mikorzynie, w czasie nabożeństwa zasnął po nieszporach. Nieopatrznie go zamknięto na noc. Gdy się obudził, zobaczył 6 świec zapalonych na głównym ołtarzu i jaśniejącą figurę św. Idziego. Przerażony, że się pali, zadzwonił sygnaturką i tym pobudził ludzi.

-        W 1763 roku gromadę Chlewo (Kl) nawiedził pomór bydła. Właścicielka udaje się do Mikorzyna. Wraca. Tym, którzy byli w Mikorzynie z gospodarzy wraz z właścicielką, bydło przestało chorować. Na podziękowanie co roku przychodzi z Chlewa kompania.

-        Ksiądz Piotr Załuskowski, jako rycerz w roku 1756 wrócił z Ukrainy i ciężko zachorował. Uczynił ślub, że po powrocie do zdrowia zostanie księdzem. Tak uczynił i złożył wotum.

-        Rok 1766 dnia 20 maja Roman i Maria Rychłowscy złożyli zeznanie, że rok syn ciężko chorował. Poświęcili dziecko św. Idziemu i zmówili Mszę św. Syn wyzdrowiał.

-        B. Kobylański zeznał 10 maja 1815 roku, że w dniach 4, 7, 8, 9 i 10 maja 1815 roku widział w nocy światło w kościele mikorzyckim. Widziało to też 50 osób i niniejszy proboszcz.

-       Pewien nauczyciel zeznał, że zachorowała jego jedyna córka, lat 11. Pomoc lekarska była bezskuteczna. Dziecko było umierające. Zaczął z żoną modlić się do św. Idziego. Przyszła powoli do zdrowia ale straciła mowę. Znowu lekarze byli bezsilni. Znowu wotum do św. Idziego. Po 15 dniach odzyskała mowę.

-        W roku 1900 złoczyńca okradł w maju kościół w Rogaszycach (Kl) i dla zatarcia śladów podpalił go. To samo uczynił nazajutrz w Mikorzynie. Zabrał kielichy i monstrancję, podpalił, ale ogień zgasł i szkody nie wyrządził.

Wizytacja kanoniczna z 12 marca 1750 roku podaje, że „w ołtarzu stoi figura św. Idziego Opata, od dawna słynie ona z cudów po okolicy. Odpust na św. Idziego aż do następnej niedzieli”. Osobno komisja stwierdziła liczne cuda i spisała protokół umieszczony w osobnej księdze. Niestety księga ta spłonęła wraz z plebanią i liczną biblioteką.

W tymże bardzo szczegółowym sprawozdaniu z wizytacji jest mowa o szpitalu - przytułku parafialnym.

Sprawozdanie to mówi, że wiele wotów zaginęło. Jeszcze w roku 1763 było ich 69. Na przykład w roku 1748 parafia baranowska złożyła wotum srebrne w czasie zarazy bydła. W 1751 r. mieszkańcy Chlewa
i Marszałek, w 1754 i 1758 parafia olszowska w podobnej intencji.

W roku 1850 złoczyńcy ograbili kościół z precjozów i wotów.

Wizytacja kanoniczna z roku 1834 stwierdza, że kościół w Mikorzynie jest „słynny w całym dekanacie ostrzeszowskim z racji wielkiego odpustu ku czci św. Idziego, ściągającego tłumy wiernych z okolicy i ze Śląska, oraz figury tegoż Świętego wsławionej licznymi cudami”.

W drugiej połowie XX wieku odpust w Mikorzynie nawiedza do 20 tysięcy wiernych z południowych dekanatów metropolii poznańskiej, również ze Śląska.

Inowłódz (Ło)

Inowłódz położony jest nad Pilicą przy szosie Rawa Mazowiecka - Opoczno. Jest to starożytna osada, istniejąca już w X wieku przy przeprawie przez Pilicę, na trakcie handlowym z Wielkopolski i Mazowsza na Ruś. Była grodem królewskim, posiadała kasztelanię z siedzibą na zamku.

Parafia została erygowana w XI wieku. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła pochodzi z XVI wieku. W kościele znajduje się współczesny obraz św. Idziego, karmiącego łanie, oraz relikwiarz św. Idziego z XVI wieku, późnogotycki.

Kościół pod wezwaniem św. Idziego był fundowany w 1086 roku przez Władysława Hermana; pierwotnie była to kaplica, następnie od 1500 r. kościół parafialny.

Gdy w roku 1086 urodził się Bolesław Krzywousty, Władysław Herman funduje na terenie Polski szereg kościołów pod wezwaniem św. Idziego. Jednym z nich jest kościół św. Idziego w Inowłodzu. Od chwili wystawienia w mieście w 1520 roku nowego kościoła pw św. Michała Archanioła, kościół św. Idziego stojący na wzgórzu, nie używany do żadnych nabożeństw, pustoszeje i powoli zamienia się w ruinę.

Restaurację kościoła w 1790 roku przeprowadza starościna inowłodzka Moszczyńska. W tym też roku wprowadzono do niego cudowny obraz Matki Bożej Bolesnej (obecnie w kościele parafialnym). Rok drugiego rozbioru Polski - 1793, jest zarazem rokiem klęski kościoła św. Idziego. Z rozkazu kamery piotrkowskiej żołnierze pruscy zamienili kościół na magazyn zbożowy. Cała świątynia zostaje rozgrabiona i zrujnowana przez żołnierzy. Ówczesnemu proboszczowi wespół z parafianami udało się tylko wynieść w nocy cudowny obraz Matki Bożej Bolesnej.

Dopiero w roku 1911 miejscowy proboszcz ks. Weiss, a później ks. Dyżewski, zajęli się restauracją świątyni, przeprowadzaną według projektu architekta Dziekońskiego. Prace te przerywa I wojna światowa. Po wojnie w roku 1923 dalszą odbudowę prowadził architekt Straszak. W roku 1936 prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki nakazuje przeprowadzić gruntowną rekonstrukcję kościoła św. Idziego. 1 listopada 1938 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie świątyni. W roku 1951 zostały usunięte ostatnie zniszczenia spowodowane przez II wojnę światową.

Kościół św. Idziego w Inowłodzu należy do najładniejszych i najciekawszych zabytków architektury romańskiej w Polsce. Stoi na płaszczyźnie szczytowej płaskowzgórza, pośród cmentarza grzebalnego, używanego do dzisiaj. Wzgórze to wznosi się na północny wschód od miasta, w odległości dwustu metrów od najbliższych zabudowań, i dość stromą skarpą opada w stronę rzeki Pilicy. W planie przedstawia kościół budowlę jednonawową w kształcie prostokąta o wymiarach 10,30 x 5,28 m (zewnętrzny obrys odpowiednio: 12,62 x 7,68 m). Nawa zakończona jest od wschodu regularną półkolistą absydą, prawie całkowicie zrekonstruowaną podczas przeróbek w XIX i XX w. Od strony zachodniej nawę zamyka okrągła wysoka wieża. Ściana południowa kościoła jest wolna, do północnej zaś przybudowana jest zakrystia. Kościół sytuowany jest ołtarzem na wschód, a więc z uwzględnieniem tak zwanej „linii świętej”. Jako budulec użyty został kamień kopalny, brany prawdopodobnie ze wzgórza, na którym stoi kościół, jest to piaskowiec.

Wieża była przeznaczona na strażnicę i punkt obserwacyjny, z którego wobec jej wysokości i wyniosłości wzgórza można było doskonale obejmować wzrokiem całą płaską okolicę i bród czy też most na Pilicy, przez który prowadził trakt. W razie zaś oblężenia i walki stanowiła ona doskonale usytuowany punkt obronny. Mniej więcej w połowie swej wysokości, wieża była szeroko otwarta na kościół sklepieniem o pełnym łuku wchodzącym na emporę. Empora ta o podwójnym sklepieniu krzyżowym wspierała się na jednym słupie, którego fundament znaleziono po zdjęciu nowej posadzki. Aż do ostatniej rekonstrukcji kościoła, posiadał on dziesięć otworów okiennych: trzy w ścianie południowej, dwa w północnej, dwa w absydzie i trzy w wieży. Okna umieszczone na wysokości około 6 m, są bardzo małe, mają kształt wydłużonego prostokąta wyokrąglo-nego u góry.

Dawny kult Świętego, do czasów obecnych jest On otoczony wielką czcią. W odpustach uczestniczy wiele tysięcy wiernych, również z dalszych okolic. W uroczystość św. Idziego jest Msza św. w jego kościółku i błogosławieństwo relikwiami Świętego.

Zrębrce (Cz)

Zrębrce jest to wieś leżąca 18 km na południowy wschód od Częstochowy, w pobliżu szosy Częstochowa - Janów. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1334 roku. Istniała wówczas tutaj parafia.

Kościół był wzmiankowany około 1470 roku przez Długosza. Obecny kościół drewniany modrzewiowy kryty gontem, został wzniesiony w 1789 roku. Kościół otoczony jest ponad stuletnimi drzewami. W ołtarzu głównym z drugiej połowy XVII wieku, przerobionym w drugiej połowie XVIII w., w polu środkowym znajduje się obraz św. Idziego z 1714 roku, przeniesiony tutaj z niezachowanej kaplicy św. Idziego. Jest również relikwiarz św. Idziego.

Podanie głosi, „że gdy dawniej grasowało powietrze i wielka liczba ludzi umarła, inni tułając się po lasach, błagali Boga o ratunek. Wtedy na skale, którą dotąd pokazują, ukazała się jasna postać poważnego starca w ubiorze pustelnika. Był to św. Idzi, który zachęcał wszystkich do pokuty jeżeli chcą, aby zaraza ustała. Wreszcie wskazał im blisko bijące źródło jako środek przeciw zaraźliwej gorączce. Wśród największej posuchy woda tego źródła nigdy nie wysycha i lud pobożny czerpie ją jako lekarstwo w różnych chorobach”.

Gdy zaraza ustała ksiądz Bartłomiej Madaliński postawił kaplicę ku czci św. Idziego „na podziękowanie Bogu za wygaśnięcie zarazy”. Ksiądz Jan Jaskułowicz kaplicę powiększył i upiększył obrazami malowanymi na ścianach. Na suficie były wymalowane cuda św. Idziego.

Na obrazie były wota, jedno z 1776 roku. W kaplicy na św. Idziego był wielki odpust z induktem papieskim.

Na miejscu kaplicy św. Idziego jest kapliczka polna Świętego. Wystawił ją w XIX wieku K. Gosławski. Kapliczka znajduje się 1,5 km od kościoła parafialnego, na krawędzi lasu. W tym miejscu rozpoczął się kult św. Idziego. W czasie odpustu odprawiana jest w niej Msza św.

Około 0,5 km od kaplicy a 2 km od kościoła jest studzienka, którą lud uważa za leczącą. Zwykła studnia, bez dachu. W odpust wierni biorą wodę i piją.

W lesie, około 0,5 km od studzienki jest skała wapienna, na której według legendy, Święty miał odpocząć.

Początki kultu św. Idziego w Zrębrcach nie są znane. W odpuście uczestniczy około 4 do 7 tysięcy wiernych, nawet z Częstochowy, Mstowa (30 km), i okolic. Obchodzą ołtarz dookoła. Wielu przychodzi na noc, kościół jest otwarty. Zaraz po sumie wszyscy księża błogosławią dzieci, jest ich do 600. Jest kilka specjalnych pieśni. W dniu odpustu odbywa się też całowanie relikwii św. Idziego. Dowodem kultu są również zamawiane liczne Msze św.

IGNACY ANTIOCHEŃSKI

Wspomnienie 17 październik.

Drugi po św. Piotrze apostole biskup Antiochii, II wiek. Zginął jako męczennik w czasie prześladowań Trajana. Autor listów pełnych żarliwości wiary, przywiązania do Kościoła i mistyki męczeństwa.

Pomocny przy chorobach gardła i chorobach skóry.

Imię Ignacy jest poświadczone od 1399 roku. W XVI wieku imię to przynieśli jezuici z kultem św. Ignacego Loyoli. Stało się ono bardziej popularne, zwłaszcza wśród szlachty, która kształciła się w szkołach jezuickich. Obecnie imię Ignacy jest dość często spotykane ale popularność jego maleje.

W Łowisku (Rz), w parafii erygowanej w 1975 roku jest kościół z 1981 r. pod wezwaniem Śś. Ignacego Antiocheńskiego i Maksymiliana M. Kolbego. Mamy 10 wizerunków Świętego, pochodzących z XVII - XIX w.

Topografia zna 63 miejscowości, które zapożyczyły swoją nazwę od imienia Ignacy.

IGNACY KŁOPOTOWSKI

Wspomnienie 7 września.

Polak, XIX/XX w., kapłan, proboszcz, redaktor, jałmużnik, zakonodawca (Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Loretańskiej). Założyciel sierocińców i domów dla starców, szkoły rzemieślniczej dla zaniedbanej młodzieży, „domu zarobkowego” dla bezrobotnych.

Wielki czciciel Eucharystii. Każdą wolną chwilę poświęcał na adorację Chrystusa w Najświętszym Sakramencie. Nie rozstawał się z różańcem. Beatyfikacja jego nastąpiła w Roku Eucharystii.

         Beatyfikowany 19.06.2005 roku przez papieża Benedykta XVI (dekret beatyfikacyjny został ogłoszony podczas uroczystej Mszy św. odprawionej na zakończenie III Kongresu Eucharystycznego w Warszawie przez Prymasa Polski kard. Józefa Glempa, jako legata papieskiego).

IGNACY LOYOLA

Wspomnienie 31 lipiec.

Hiszpan, XVI wiek, założyciel Towarzystwa Jezusowego (jezuitów). Pierwszy okres swojego życia spędził najpierw jako paź a następnie w podróżach, przebywał w Hiszpanii, w Rzymie, udał się do Ziemi Świętej. W tym okresie przeżywał głęboko swój stosunek do życia, do świata, do wiary. Wśród rozterek, skrupułów, uniesień kształtowało się jego życie wewnętrzne. Doświadczenia te wyraził w „Ćwiczeniach duchowych”. W Paryżu ukończył studia teologiczne i został wyświęcony na kapłana. W tymże czasie zgromadził wokół siebie kilkunastu towarzyszy, złożyli oni śluby ubóstwa, czystości i udania się do Ziemi Świętej – w ten sposób powstał zalążek przyszłego Towarzystwa Jezusowego.

W drugim okresie życia św. Ignacy Loyola osiadł w Rzymie, uzyskał aprobatę papieża dla swego zakonu. Św. Ignacy kierował rozrastającym się zakonem, który otwierał swe placówki w Europie i na misjach. Jednocześnie jednak działał jako duszpasterz, pomagał najbiedniejszym, troszczył się o formowanie młodzieży. Pozostawił bogatą korespondencję, zawierającą cenne pouczenia duchowe. „Ćwiczenia duchowe” stały się potężną inspiracją ruchu rekolekcyjnego. Beatyfikowany w 1609 r., kanonizowany w 1622 r.

Wspiera przy wyrzutach sumienia, uspakaja skrupulantów. Opiekun rekolekcji, małych dzieci, jego troską są dzieci martwo urodzone. Patron wojowników.

Kult św. Ignacego Loyoli przynieśli jezuici. Szerzyli go między innymi korzystając w XVII w. z teatru szkolnego. Wielkość kultu odpowiada w danym okresie pozycji Towarzystwa Jezusowego.

Do Polski sprowadził zakon sł. B Stanisław Hozjusz, biskup warmiński (późniejszy kardynał Kościoła), w roku 1564, fundując im znane kolegium w Braniewie (Wm). Przez wiele lat jezuici byli wyłącznymi nauczycielami i wychowawcami młodzieży polskiej, magnackiej i szlacheckiej. W roku 1773 (do kasaty) mieli w Polsce 4 prowincje, 137 placówek i 2362 zakonników. Byli więc najliczniejszą rodziną zakonną w Polsce tak co do liczby placówek, jak i zakonników. Niewola i nieustanne kasaty zniszczyły zakon na naszych ziemiach. Powoli wszakże odradza się. Obecnie liczy 2 prowincje i ok. 780 zakonników.

Zakon w dziejach naszej Ojczyzny odegrał wyjątkową rolę. Dał nam szereg wspaniałych postaci. Wypada przypomnieć niektóre z nich: Jakub Wujek (†1597) - tłumacz pierwszej drukowanej „Biblii” w Polsce; Piotr Skarga Pawęski († 1612), największy kaznodzieja polski; Maciej Sarbiewski († 1640), największy łaciński poeta polski, zwany polskim Horacym; Franciszek Bohomolec († 1784), ojciec komedii polskiej; Adam Naruszewicz († 1796), biskup smoleński, potem łucki, historyk, poeta; Franciszek Kniaźnin († 1807), poeta; Jan Woronicz († 1829), arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego, poeta, kaznodzieja; Stefan Łukin (XVIII w.), zwany ojcem dziennikarstwa polskiego, i wiele innych osobowości, których wpływ na wychowanie, wykształcenie zawdzięczają pokolenia młodzieży polskiej głębokiej duchowości św. Ignacego.

Pod wezwaniem św. Ignacego Loyoli mamy 17 kościołów i kaplic oraz 2 odpusty dodatkowe. Przedstawiony jest na 153 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

ILDEFONS Z TOLEDO

Wspomnienie 23 styczeń.

Hiszpan, opat, VII wiek. Biskup Toledo, pozostawił bogatą spuściznę literacką: traktaty teologiczne, listy, hymny, homilie. Cenne są jego krótkie biografie sławnych mężów.

Imię Ildefons pojawiło się z końcem XVIII w. Zaczęło być w modzie w pierwszej połowie XIX wieku. Obecnie należy do imion rzadkich, popularność jego maleje.

W Młyńcu (Ta), w ołtarzu głównym jest jego rzeźba z XVIII wieku. Obraz jego z XVIII wieku jest w Staniątkach (Kr). Przedstawiony jest też na monstrancji z XVIII wieku w Białej (Pł).

IRENA

Imię Irena nosiło parę świętych. Martyrologium wspólnie podaje jako datę wspomnienia 1 kwiecień.

Imię Irena w dawnej Polsce było nieznane, źródła historyczne nie potwierdzają tego imienia. Rozpowszechniło się w ostatnich 200 latach. Obecnie należy do grupy imion bardzo częstych, popularność jego maleje.

Opisywana tu Irena związana jest z męczeństwem św. Sebastiana. Według legendy Irena odnalazła przeszytego strzałami Sebastiana i przywróciła mu zdrowie. Powtórnie aresztowany został utopiony w kloace. Wydobyła go stamtąd i pochowała inna kobieta, Lucyna.

Na zasuwie głównego ołtarza z XVIII wieku w Przypuście (Wł), przedstawiony jest św. Sebastian z Ireną. W kaplicy św. Sebastiana w kościele św. Anny w Krakowie przedstawione są na polichromii z XVII wieku, w medalionach, Irena i Lucyna.

Od imienia Irena nazwę wzięło 13 miejscowości.

IRENA PORTUGALSKA

Wspomnienie 20 października.

Według legendy z XV wieku miała być mniszką o niezwykłej urodzie, zamieszkałą w miejscu późniejszych objawień fatimskich. Ścięta za odmowę zamążpójścia. Ciało jej wrzucono do rzeki, dopłynęło do Scallabis, gdzie pochowali je aniołowie.

Kult lokalny w dawnym rzymskim mieście Scallabis Castrum, które później przybrało nazwę Irenopolis.

W dniu wspomnienia św. Ireny Portugalskiej obchodzą w Polsce swoje imienny wszystkie Ireny.

IRENEUSZ Z LYONU

Wspomnienie 28 czerwca.        

Biskup, męczennik, II w., Dr Kościoła. Biograficzne wiadomości na temat Ireneusza są bardzo skąpe. Pochodził z Azji Mniejszej, gdzie urodził się prawdopodobnie pomiędzy 130 a 140 rokiem. Swoją młodość spędził w Smyrnie, tutaj też nawiązał kontakty z biskupem Polikarpem - uczniem św. Jana Ewangelisty. Nie znamy jednak okoliczności, które sprawiły, że znalazł się na Zachodzie Europy.

        Był prezbiterem w Lyonie. Odwiedził Rzym. Wkrótce potem został biskupem. Jako człowiek Wschodu żyjący na Zachodzie, łagodził konflikty Kościoła swoich czasów, m. in. interweniował u papieża Wiktora, zachęcając go do cierpliwości w stosunku do chrześcijan Małej Azji, zwolenników obchodzenia Paschy zgodnie z kalendarzem żydowskim. Ireneusz umarł śmiercią męczeńską, prawdopodobnie ok. 200 roku.

Ireneusz był nie tylko obrońcą pierwotnej wiary apostolskiej, lecz także teologiem, umiejącym w sposób syntentyczny spojrzeć na dzieje świata. Uznaje się go za twórcę chrześcijańskiej koncepcji historii zbawienia. Ze spuścizny św. Ireneusza w całości zachowały się tylko dwa dzieła „Zdemaskowanie i odparcie fałszywej gnozy” i „Wykład nauki apostolskiej”.

Św. Ireneuszowi zawdzięczamy wypracowanie pojęcia Tradycji i sukcesji apostolskiej, określenie natury Pisma Świętego oraz pierwszą w teologii koncepcję historii zbawienia.

Kult św. Ireneusza w Polsce był rozwinięty w XVIII wieku. Z tego czasu zachował się fragment relikwiarza (rokokowe słońce) w kościele Wszystkich Świętych w Krzynowłodze Wielkiej (Pł).

Pod wezwaniem Św. Ireneusza jest parafia akademicka w Częstochowie.

IWO (IWON) Z BRETANII

Wspomnienie 19 maja.

Kapłan, XIII wiek. Po studiach teologicznych i prawa kościelnego został wyświęcony na kapłana. Sprawował urząd proboszcza, Następnie usunął się do posiadłości ojca w Bretanii, gdzie prowadził życie pełne umartwień, oddając się zarazem posłudze ubogim. Zasłynął szczególnie jako ich obrońca w sądach. Wkrótce po śmierci ogłoszono go świętym.

Patron Lublina. Łagodzi kłótnie, patron proboszczów, opiekun biednych i sierot. Patron naukowców, prawników, sędziów, notariuszy, adwokatów.

Imię Iwon było znane w średniowieczu w Polsce, potwierdzone od XIII wieku, ale było bardzo rzadkie. Obecnie także należy do imion rzadkich, ale staje się coraz częstsze. Bardziej popularna jest forma żeńska Iwona.

Dzieła Iwona dotarły do Polski, były w bibliotekach kapitulnych Gniezna i Krakowa.

Kult św. Iwona rozwinął się przede wszystkim w Lublinie, siedzibie Trybunału Królewskiego. Na początku XVIII wieku zorganizowano przy kościele bernardynów bractwo św. Iwona, przetrwało ono do końca XIX wieku. W kościele św. Pawła znajduje się wystawiony w 1740 roku ołtarz z obrazem św. Iwona. Srebrną sukienkę z obrazu wraz z wotami zabrano na cele powstania kościuszkowskiego. Drukowano statuty bractwa, żywoty św. Iwona oraz pieśni, litanie i kazania ku jego czci, na przykład w związku z introdukcją jego obrazu do któregoś z kościołów. Bractwo istniało też w Piotrkowie Trybunalskim przy kościele pijarów, którzy opiekowali się także bractwem w Warszawie.

Z wczesnym kultem św. Iwona wiąże się nazwa Iwonicz, osady z XIV wieku. W Iwoniczu Zdroju (Pr) jest kościół pod wezwaniem św. Iwona.

W 1914 roku był również jeden kościół pod jego wezwaniem.

Wszystkie przedstawienia św. Iwona pochodzą z XVIII wieku. W Jezioranach (Wm) jest obraz w ołtarzu głównym. Św. Iwo przedstawiony jest we Fromborku (Wm) na polichromii z XVIII w. W ołtarzach bocznych są jego obrazy w Sośnicy (Gn) i w Pleszewie(Gn). Obrazy św. Iwona są w Leżajsku (Pr), Nawarzycach (Ki) oraz w Marzeninie (Gn). W kościele pijarów w Krakowie w ołtarzu bocznym z 1728 r. jest obraz z XX w. Zastępuje on dawny obraz z 1740 roku. W kościele prezentek w Krakowie był obraz św. Iwona z XVII wieku.

IZAAK patrz PIĘCIU PIERWSZYCH POLSKICH MĘCZENNIKÓW

Obecnie w Polsce imię Izaak należy do rzadkich.

IZABELA FRANCUSKA

Wspomnienie 23 luty.

Francuska, klaryska, XIII wiek. Siostra św. Ludwika. Założyła klasztor klarysek, ułożyła dla nich regułę. Sama osiadła obok klasztoru, prowadziła pobożne życie, pełne wyrzeczeń.

Imię Izabela pojawiło się wraz z wpływami francuskimi po XV wieku. Przez pewien czas było tak modne, że utożsamiano je z Elżbietą. Obecnie imię to należy do grupy imion bardzo częstych.

W Ratowie (Pł), w ołtarzu z XVIII wieku znajduje się obraz Świętej z 1857 roku. W Wąsoszy (Łż), poza ołtarzem znajduje się jej obraz z XIX w.

IZAJASZ BONER

Wspomnienie 8 lutego.

Polak, zwany błogosławionym, augustianin, XV w. Pochodził z zamożnej rodziny. Wstąpił do zakonu Braci Świętego Augustyna, augustianów. Po studiach teologicznych w Padwie był profesorem teologii na Akademii Krakowskiej. Był człowiekiem bardzo uczynnym, posiadał też wielki dar modlitwy. Pochowany jest przy kościele św. Katarzyny w Krakowie.

Imię Izajasz pojawia się od XIII wieku. Obecnie w Polsce imię należy do rzadkich.

Błogosławiony Izajasz już za życia cieszył się opinią świętości, otoczony był czcią dla swych cnót, uczynności i niezwykłych darów modlitewnych. Po jego śmierci wierni zaczęli tłumnie odwiedzać jego grób, a wielu modliło się o pośrednictwo w otrzymaniu łask w chorobach, wypadkach losowych, życiowych klęskach. Proszono o uleczenie z epilepsji, opętania, gruźlicy i trądu. Świadectwem wczesnego kultu bł. Izajasza jest włączenie go do grona piętnastowiecznych krakowskich błogosławionych: Michała Giedroycia, Szymona z Lipnicy, Stanisława Kazimierczyka i Świętosława Milczącego.

Wymieniano go w kazaniach i przemówieniach, nazywając zawsze błogosławionym i świętym patronem Polski. Dowodem kultu mogą być rachunki klasztorne: od 1502 roku, w lutym powtarzają się wydatki związane z uroczystościami ku czci bł. Izajasza Bonera.

Synod piotrkowski w 1628 roku nakazał podjęcie starań o jego kanonizację. Zakon augustianów od ponad 2 wieków dążył do jego beatyfikacji ale kult nie był podtrzymywany skutecznie i nie doprowadził do formalnej aprobaty. Może on jednak uchodzić za spontaniczny, długotrwały, niepamiętny. Wielokrotnie podejmowano starania o beatyfikację Izajasza Bonera: w 1729-1781 następnie w 1881-1896 i jeszcze w 1908 – zawsze na przeszkodzie stawały wojny, zniszczenie klasztoru augustianów, itp. Ostatnio w 1996 roku zamknięto przygotowane materiały i przesłano je do Rzymu. Zakon uczcił szczególnie uroczyście w 1871 r. 400 rocznicę śmierci błogosławionego. W 500 rocznicę śmierci uroczyste nabożeństwo przed ołtarzem bł. Izajasza Bonera celebrował ks. kardynał Karol Wojtyła.

Bł. Izajasz Boner pokazany jest na witrażu z XX wieku w kaplicy Matki Bożej Pocieszenia w kościele św. Katarzyny w Krakowie, ukazujący wizję Matki Bożej Pocieszenia. W kościele Mariackim, kościele św. Marka w Krakowie oraz w katedrze płockiej i w kościołach w Alwerni (Kr) (bernardyni), Morawicy (Kr). Obraz jego z XVIII wieku znajduje się w Bogorii (Ki), zainstalowany tam przez marków z Krakowa.

Kraków

Kościół św. Katarzyny, ul. Augustiańska 7, Augustianie. Kościół pw św. Katarzyny pochodzi z XV w., był odbudowany w XVI/XVII w. i w drugiej połowie XIX w. Jest budowlą gotycką, trzynawową z 3 kaplicami. Na ścianie krużganku klasztoru znajduje się fresk z XVI wieku, przedstawiający Pana Jezusa dotykającego rany w swym boku i Matkę Bożą Bolesną. Wizerunek ten otoczony był niegdyś wielką czcią, notowano cudowne wydarzenia. Jeszcze w XIX w. określano go jako cudowny.

W krużgankach klasztoru w kaplicy Matki Bożej Pocieszenia, jest malowidło ścienne; Matki Bożej z Dzieciątkiem i ze świętymi Augustynem i Mikołajem z Tolentynu, z XV/XVI w. Zasłania ono starsze malowidło przed którym, jak można sądzić, modlił się Izajasz Boner.

W ołtarzu głównym z XVII wieku, w górnej kondygnacji, obraz z pierwszej ćwierci XVII wieku, przedstawiający śmierć bł. Izajasza Bonera.

W kaplicy bł. Izajasza Bonera (przy krużgankach dawnego klasztoru) znajduje się ołtarz - mauzoleum, wykonany na wzór ołtarza św. Jana Kantego w kościele św. Anny w Krakowie, w formie konfesji z czterema posągami zakonników augustiańskich dźwigających trumnę z relikwiarzem. Jest on zwieńczony płaskorzeźbą bł. Izajasza Bonera w glorii wśród obłoków. Na ołtarzu z XVIII w. znajduje się obraz świętego wykonany po 1766 roku oraz fragmenty z jego nagrobka z 1604 roku.

Dawny kult Izajasza Bonera, zwanego błogosławionym, trwający od XV w. W XVII w. notowano łaski uproszone za Jego przyczyną, jest modlitwa i hymn o Nim z tego czasu. Do dzisiaj w kaplicy składane są kartki z prośbami do bł. Izajasza Bonera od uczniów, którzy uważają Go za patrona uczącej się młodzieży.

Przy jego grobie były liczne uzdrowienia i wiele złożonych wotów. W doroczne święto jego zgonu, 8 lutego, „liczne tłumy spieszyły do jego grobu”. Za zezwoleniem stolicy świętej zaczęto co roku 8 lutego odprawiać Mszę św. w kaplicy św. Doroty, gdzie był jego ołtarz.

Opisywano żywot bł. Izajasza Bonera między innymi Marcina Baroniusza „Życie i cuda bł. Izajasza”, Kraków, Lwów 1600 r. Wyszedł też „Żywot pobożny sł. Bożego bł. Izajasza Bonera. Pisma św. Doktora”, Kazimierz 1670 r. Podane są w nim opisy 37 cudów do roku 1669, oto kilka z nich:

-         Anna Niedzielska, prawie konająca, gdy się ofiarowała do grobu bł. Izajasza „natychmiast cudownie ozdrowiała i sama zdrowo na to miejsce przyszedłszy Panu Bogu dziękowała przez Mszę św., i odmalowaną tablicę tamże zostawiła”.

-         Dnia wtórego sierpnia 1607 roku pan Augustyn Stokłosa, mieszczanin kazimierski, trądem zarażony ofiaruje się Panu Bogu Wszechmocnemu przy grobie bł. Izajasza i twarz swoją na nagrobku z wiarą dobrą położywszy, wolny od trądu został.

-         31 grudnia 1608 roku martwo urodziło się dziecię. Rodzice ulepili z wosku postać dziecka jako wotum i w tym czasie dziecko ożyło. Ochrzcili je dając na imię Izajasz, po 3 godzinach zmarło, ale już ochrzczone.

Najstarszy hymn ku czci Błogosławionego ułożył Marcin Baroniusz w 1600 roku. Ksiądz Sebastian Piskorski ułożył poemat a ojciec Anastazy Kluziewicz ułożył hymn „Wyznawco Akademii, św. przykładu Dawco”. Ojciec Augustyn Carpe umieścił w tym czasie (1718) dwa poematy łacińskie ku czci bł. Izajasza. W roku 1783 wyszła książeczka z modlitwami do Błogosławionego. W 1796 roku pieśń „Witaj Bonerze, cudami słynący...”

Ostatnio znacznie ożywił się kult Izajasza Bonera. Odmawiana jest o Nim litania i modlitwy o beatyfikację. Patrz rozdział 7.

IZYDOR ORACZ

Wspomnienie 15 maj.

Hiszpan, XI/XII w., rolnik. Uchodząc przed najazdem Arabów zamieszkał i pracował na wsi. Gdy minęło niebezpieczeństwo wrócił do Madrytu, gdzie zasłynął z pobożności, miłości i wiernego spełniania obowiązków. Beatyfikoany w 1619 r., kanonizowany w 1622 r.

Chroni przed suszą, patron rolników i geometrów.

Imię Izydor przyszło do Polski wraz z łaciną chrześcijańską, poświadczone od XIV wieku. Obecnie należy do grupy imion dość licznych, ale staje się coraz mniej popularne.

Kult św. Izydora szerzono bezpośrednio po jego kanonizacji w 1622 r. Zakładano bractwa św. Izydora, których celem była opieka duszpasterska nad ludnością wiejską. Do rozwoju kultu w znacznym stopniu przyczynili się jezuici, szerząc nabożeństwo i pobożność stanową.

W 1627 roku powstało w Kłobucku jedno z pierwszych bractw, wydano wówczas książeczkę „Krótkie zebranie świątobliwego żywota Izydora”. W 1690 roku wydano „Świętą prostotę albo bractwo św. Izydora” przy kościele parafialnym cieszeckim (Cieszowa Gl). W połowie XVII wieku powstało w Wielkopolsce kilka bractw. W XVII - XIX w. działało bractwo w Opolu. Renesans kultu i bractw św. Izydora Oracza nastąpił w połowie XIX wieku w związku z propagowaniem na wsiach pracy organicznej.

Wydano broszurki, żywot, pieśni i modlitwy. W 1893 roku bractwa istniały w Poznaniu i w 37 miejscowościach Wielkopolski. Sprawowały one opiekę religijną i moralną nad ludnością, zwłaszcza wiejską. Podejmowały również rolę pośrednika pracy dla osób poszukujących czasowego zatrudnienia na terenach niemieckich, gdzie takie bractwa zakładano dla Polaków.

Święty Izydor jest patronem 35 kościołów i kaplic. Obchodzonych jest 11 odpustów dodatkowych. Przedstawiony jest na ok. 140 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Z imieniem św. Izydora związane są przysłowia:

         Na świętego Izydora pusta komora.

         Na świętego Izydora bywa często chłodna pora.

Kłobuck (Cz)

Miasto nad rzeką Oksą, położone jest na północny wschód od Częstochowy. Była to średniowieczna osada przy szlaku handlowym z Krakowa do Wrocławia i Poznania. W XV wieku zostali tu osadzeni kanonicy laterańscy, którzy administrowali parafią w latach 1454 - 1840. W okresie 1658 - 1793 była w posiadaniu klasztoru jasnogórskiego.

Parafia erygowana przed 1134 rokiem. W pierwszej połowie XV wieku proboszczem był tutaj Jan Długosz.

Kościół pod wezwaniem św. Marcina pochodzi z XV wieku, był wielokrotnie rekonstruowany i przebudowywany. Wyposażenie wnętrza rokokowe.

Bractwo św. Izydora czyli tzw., Konfraternia Rolników (Confraternitas Argicolarum), erygowana przez papieża Urbana VIII i obdarzona odpustami, potwierdzonymi dekretem wydanym w Rzymie 31 maja 1625 roku, została w kościele tutejszym uroczyście zaprowadzona przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego. Istnienie tego bractwa zrzeszającego czcicieli „patrona oraczy” w Kłobucku z pokaźną liczbą członków, także spośród mieszczan, jest zrozumiałe, jeśli pamiętamy, że miasteczko po okresie rozkwitu w XVI wieku, kiedy miało ambicje ośrodka handlowego i rzemieślniczego, w związku z zastojem w przemyśle hutniczym jaki nastąpił po wojnach kozackich i szwedzkich uległo prawie całkowitej agraryzacji.

Konfraternia nie miała żadnego stałego uposażenia, Stypendia na odprawiane co kwartał Msze św. za spokój dusz zmarłych członków czerpano z umieszczonej w kościele skarbony. Zgodnie z regułą bractwa odprawiano specjalne nabożeństwa. Zarząd wybierano co trzy lata.