OFKA (EUFEMIA)

Wspomnienie 17 styczeń.

Eufemia Domicella z zakonu św. Dominika, córka księcia raciborskiego Przemysława i Anny Mazowieckiej, wnuczka księcia opolskiego, Władysława. Urodziła się w 1299 roku, otrzymała staranne wychowanie w dziedzinie umysłowej i religijnej, potęgując je w życzliwej atmosferze raciborskiego dworu gorącą modlitwą i innymi praktykami pobożnymi. Mając 12 lat odrzuciła małżeństwo z księciem brunświckim i wstąpiła do zakonu dominikanek w Raciborzu. W dniu 9 kwietnia 1313 roku odbyły się uroczyste obłóczyny księżnej Ofki w Raciborzu oraz złożenie ślubów zakonnych. Ofka miłowała życie zakonne i jego obowiązki, gorliwie oddawała się służbie Bożej i pobożności, starała się świecić wzorowym przykładem. Ceniła bardzo w życiu zakonnym ubóstwo, posłuszeństwo, za wielki skarb ducha uważała czystość. Cechowała ją wielka cierpliwość, duch wynagrodzenia i miłość modlitwy, nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu, do Ducha Świętego i Najświętszej Maryi Panny. Ze względu na swe cnoty i wykształcenie dwukrotnie piastowała urząd ksieni, starając się o rozwój życia zakonnego w powierzonym jej pieczy klasztorze. Zmarła jako przełożona w opinii świętości 17 stycznia 1359 roku, stając przed Bogiem z pięknem cnót i bogata w zasługi.

Imię Eufemia, poświadczone w XIII wieku, należy do imion dość częstych. W formie Ofka jest bardzo rzadkie, obecnie w Polsce imię to nosi parę osób.

Dzięki zapobiegliwości Ofki wybudowano w Raciborzu dla sióstr dominikanek kościół klasztorny pod wezwaniem Ducha Świętego, który konsekrował 29 września 1334 roku biskup wrocławski Nankier. Powiększyła znacznie majątek sióstr dominikanek, aby zabezpieczyć je przed niedostatkiem. W dokumentach i pieczęciach używała zdrobniałego imienia Ofka.

Pochowano ją w kościele klasztornym dominikanek, w krypcie kaplicy św. Dominika. W 1821 roku, gdy kościół dominikanek znajdował się już w rękach protestantów, nastąpiło przeniesienie w uroczystej procesji jej śmiertelnych szczątków do kościoła parafialnego Najświętszej Maryi Panny, gdzie pogrzebano je w tzw. „Polskiej kaplicy”. W 1930 roku sporządzono specjalny drewniany sarkofag - epitafium, w którym umieszczono skrzynkę z relikwiami. Sarkofag ten spłonął w 1945 roku wraz z całym wyposażeniem kościoła.

Kult Ofki rozpoczął się wkrótce po jej śmierci i rozwijał się do kasaty klasztoru w XIX w., nie zanikła jednak pamięć jej czynów i cnót wśród miejscowego ludu, który utrzymał jej kult do ostatnich czasów na Opolszczyźnie i w Raciborzu.

Przygotowania do beatyfikacjo rozpoczęto w XVII w., wznowiono je w XVIII w., spisano wówczas 17 przejawów łask uzyskanych za jej pośrednictwem. Na przełomie XIX i XX w. ukazały się poświęcone jej broszury. W 1959 roku biskup opolski Franciszek Jop polecił dominikankom w Krakowie wszczęcie starań o zatwierdzenie kultu Ofki.

Kult jej trwa na Śląsku Opolskim w Raciborzu oraz w kościele dominikanek „Na Gródku” w Krakowie. W kościele tym znajduje się obraz przekazany w XVII w. z Raciborza.

Kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja w Pogrzebieniu (Kt) stanowił w 1313 roku wiano Eufemii Domicelli, Ofki. Można określić Ją jako „zwana błogosławioną” ze względu na wielkość i ciągłość kultu, ale brak oficjalnej beatyfikacji.

W Rytwianach (Sa), w kościele z XVII wieku przedstawiona jest Ofka na freskach na sklepieniu nawy głównej wraz ze świętymi Teresą, Katarzyną Sieneńską, Klarą, Scholastyką, Kingą, Jadwigą, Małgorzatą, Krystyną, Pryską, Eugenią, Teklą, Martą, Pertonelą, Dorotą i Cecylią.

Racibórz (Op)

Miasto nad Odrą. Gród obronny w IX w., w XII w. stolica księstwa. Od XVI w. w królestwie czeskim a od XVIII w Prusach.

Parafia została erygowana w XIV w. Kościół pw Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z XIV w. Pierwotnym przedstawieniem Eufemii Domicelli był fresk w kaplicy św. Dominika. Z XIV w pochodzi fresk
w chórze zakonnym, przedstawiający obłóczyny Eufemii. W kościele znajduje się też obraz z przełomu XVII i XVIII w. przeniesiony z nieistniejącego kościoła Świętego Ducha zatytułowany: „Obłóczyny bł. Eufemii Domicelli, córki księcia raciborskiego Przemysła w raciborskim konwencie dominikanek”.

W farze raciborskiej mamy coroczny dzień modlitw o beatyfikację Ofki.

OJCIEC PIO

Wspomnienie 22 września.

Święty, Włoch, kapucyn, żył na przełomie XIX i XX w. (1887-1968). Franciszek Forgione urodzony w biednej rodzinie w Pietrelcinie. Przez 52 lata do śmierci przebywał w klasztorze w San Giovanni Rotondo. Jego charyzmaty rozsławiły Go jako Ojca Pio. Stygmatyk posiadający dar czytania w ludzkich sercach. Niestrudzony spowiednik, wielu ludziom oddalonym od Boga przywracał wiarę. Inicjator budowy nowoczesnego szpitala. Człowiek głębokiej modlitwy, za Jego przykładem powstawały Grupy Modlitewne, rozprzestrzeniające się na całą Europę i świat.

Beatyfikowany w 1999 roku, kanonizowany w 2002 roku przez papieża Jana Pawła II, który spotkał się ze Świętym, pielgrzymując do San Giovanni Rotondo w czasie swych studiów w Rzymie.

W Polsce przy wielu parafiach erygowane są Grupy Modlitewne Ojca Pio.

Pierwszą parafię pod Jego wezwaniem erygowano i wzniesiono kościół w Gdańsku Ujeścisku. Obecnie jest 16 kościołów pod Jego wezwaniem w miejscowościach: Białystok  (Bi), Suchowola (Bi), Trzcianne (Bi), Zabłudów (Bi), Zamość (Bd), Ustka (KK), Lublin Rudnik (Lb), Kalonka (Łd), Poznań – Winogrady, Pniewo (SK), Mrągowo (Wm), Ostróda (Wm), Moczydło (Wa); jeden filialny w Kwidzyniu (Eb) i w Terliczce (Rz) pod wezwaniem Matki Bożej Fatimskiej i Św. O. Pio, tutaj snajduje się diecezjalne sanktuarium O. Pio.

Przed kościołem kapucynów w Krakowie znajduje się figura św. Ojca Pio.

OJCOWIE KOŚCIOŁA

Byli wybitnymi i sławnymi w Kościele mężami. Wycisnęli piętno swej indywidualności w dziejach Kościoła swoich czasów.

W kościele zachodnim ojcowie kościoła to:

AMBROŻY

HIERONIM

AUGUSTYN

GRZEGORZ WIELKI

Czasem zalicza się też tu HILAREGO z Poitiers oraz LEONA Wielkiego.

W kościele wschodnim jako ojców kościoła wymienia się:

ATANAZEGO Aleksandryjskiego

CYRYLA Jerozolimskiego

BAZYLEGO Wielkiego

GRZEGORZA z Nazjanu

GRZEGORZA z Nyssy

JANA CHRYZOSTOMA

CYRYLA Aleksandryjskiego

Ojcowie Kościoła przedstawieni są na 129 wizerunkach. W przeważającej części są to rzeźby na ambonach. W Żaganiu (ZG), w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, w ołtarzu głównym z XVII wieku znajdują się rzeźby przedstawiające:

-         św. Ambrożego z ulem, symbolizującym pilność i uczciwość w pracy,

-         św. Grzegorza z gołębiem, znakiem łagodności i słodyczy.

-         św. Augustyna z gorejącym sercem, znakiem zapału w wierze i miłości,

-         św. Hieronima z lwem, symbolem męstwa i siły.

Wybrane miejscowości podano w rozdziale 3.

ONUFRY

Wspomnienie 12 czerwiec.

Pustelnik, żył w IV wieku. Całe swoje życie spędził samotnie na pustkowiu. Odkrył go św. Pafnucy; było to po 60 latach pobytu św. Onufrego w pustelni, Według legendy żywił go tam anioł a w niedzielę przynosił Komunię św.

Patron krawców, dorożkarzy. Opiekun bydła rogatego.

Imię Onufry, poświadczone w XV wieku, należy do imion rzadkich i popularność jego maleje.

Św. Onufry doznaje czci szczególnie w kościele prawosławnym, ma swoje sanktuarium w Jabłonnej (Dr). Jest otoczony kultem również w kościołach rzymsko - katolickich, zwłaszcza na wschodzie Polski.

Pod jego wezwaniem są 3 kościoły: parafialny w Wisłoku Wielkim (Pr), w Łące (Rz), w Dąbrówce (Sa) współpatronuje kościołowi Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Obchodzony jest odpust dodatkowy w Łaskarzewie (Si) i w Staroźrebach (Pł). W 1914 roku były 2 kościoły pod jego wezwaniem. Święty pokazany jest na 52 wizerunkach. Wybrane miejscowości związane ze św. Onufrym przedstawiono w rozdziale 3.

Łaskarzew (Si)

Miasto jest położone na południowy zachód od Siedlec, przy drodze lokalnej z Garwolina. Do XVIII wieku należało do biskupów poznańskich. Prawa miejskie posiadało w XV do XIX wieku.

Parafia erygowana w 1424 r. Kolejne kościoły budowano w XV, XVII, XVIII i XIX w. Obecny kościół jest pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego wystawiony w 1946 roku.

W lesie zwanym „Puszczą św. Onufrego” stoi kaplica cmentarna z XIX wieku, zbudowana na miejscu dawnej kaplicy pątniczej z XVII w. W barokowym ołtarzu z początku XVIII wieku znajduje się obraz św. Onufrego Pustelnika, zapewne z XVII wieku. Obok obrazu są wota z XVIII wieku.

Dzisiejszy cmentarz rozciąga się na terenach stanowiących niegdyś las, tzw. „Puszczę św. Onufrego”. Według tradycji, miał się tutaj niegdyś objawić św. Onufry. Początkowo w 1789 roku wzniesiono tam kapliczkę pątniczą a w 1847 roku, na tym samym miejscu, zbudowano dużą kaplicę cmentarną. Ołtarz i tabernakulum zostały wykonane w stylu baroku w XVIII wieku. Również z tego okresu pochodzą rzeźby przedstawiające postaci świętych Piotra i Pawła. W polu głównym ołtarza został umieszczony obraz św. Onufrego Pustelnika, który został otoczony wotami ze srebrnej blachy z XVIII w. Jedno z wotów posiada datę 1801 r. Mensa jest ustawiona na głazie narzutowym, przy którym według starych podań miały miejsce cudowne uzdrowienia.

Istnieje dawny kult św. Onufrego, odpust jest licznie uczęszczany.

Kraków

Kościół św. Wojciecha. Obecny kościół przebudowany w XVII i XVIII wieku i wnętrzem z wyposaże-niem barokowym, poprzedzony drewnianą budowlą z X wieku, został wzniesiony po kościele z przełomu X i XI w., w drugiej połowie XI wieku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, na tęczy Krucyfiks z pierwszej ćwierci XV w.

W ołtarzu bocznym z drugiej połowy XVIII wieku (wszystkie ołtarze boczne usunięto w 1960 roku, obrazy są zawieszone na ścianach) była wnęka z posągiem św. Onufrego z ok. 1727 roku, był tam też obraz Świętego z 1 poł. w. 18. Istniało tu dawne nabożeństwo do Męki Pańskiej, połączone ono było z kultem św. Onufrego, w którego ołtarzu znajdował się Krucyfiks z 1 ćw. XV w. W XVIII i XIX w. wizerunek Pana Jezusa określano jako cudowny, były liczne wota. Na odpust obchodzony 12 czerwca, przybywały rzesze wiernych.

Pruszcz tak przedstawia kult św. Onufrego:

„Czwarty ołtarz św. Onufrego Pustelnika, królewicza Pańskiego, z naturalnej skały misternie wyrobiony, w tymże ołtarzu ustawiony Krucyfiks cudowny, który był przedtem w pół kościoła na tęczy, przed którym klęcząca statua świętego Onufrego, jest w ołtarzu. O tym Krucyfiksie jest tradycja, że jeden nabożny Niemiec z niego światło wynikające widywał i temuż w godzinie śmierci pokazał się. Są przy tym ołtarzu niektóre wota przez nabożnych oddane, nad tym ołtarzem górą jest także obraz św. Marii Egipcjanki pustelnice, pokutujących Patronki, w skale naturalnej, ale malowany. Na święto św. Onufrego jest odpust zupełny nadany, na który wielu ludzi zgromadza się”.

Ksiądz Benedykt Chmielowski w „Nowych Atenach” pisze:

„Onufriusza Pustelnika, 12 czerwca.

Kościół krakowski św. Wojciecha w rynku cieszy się jego Relikwiami, musi być laska, książka, rogoża i skała”.

Żywiec – Moszczanica (BŻ)

         Kaplica z XIX wieku, położona w lesie przy drodze z Moszczanicy do Rychwałdu, nazywana „Pustelnią św. Onufrego”. Nigdy nie odprawiono w niej Mszy Świętej.

         Wewnątrz dawniej znajdowała się płaskorzeźba Świętego oraz słowa starodawnej pieśni:

Poszedł Onufry w pustynie i skały

Ślubował Bogu swój żywot cały.

OTTO Z BAMBERGU

Wspomnienie 1 lipiec.

Niemiec, biskup, żył w XI/XII wieku. Był w Polsce, przybył tutaj z arcybiskupem gnieźnieńskim. Następnie pełnił funkcję administracyjne przy cesarzu. Mianowany biskupem Bambergu fundował i wyposażał klasztory dbając o zachowanie w nich dyscypliny działał też nad pojednaniem cesarza z papieżem. Prowadził misje: ochrzcił Pomorzan, założył i uposażył 14 ośrodków duszpastersko - misyjnych. Kanonizowany w 1189 r.

Zwalcza gorączkę, chroni przed wścieklizną.

Św. Otto z Bambergu był szczególnie czczony w diecezji szczecińsko - kamieńskiej. Święto jego obchodzono w XIV wieku z oktawą. Znalazł swoje miejsce w brewiarzu poznańskim z 1500 roku. Również w XV wieku w diecezji kamieńskiej miał własny hymn. Diecezja wrocławska przyjęła jego święto w XIX w.

W Górkach Noteckich (ZG) była pierwsza katolicka świątynia zbudowana w XII wieku w związku z wyprawą misyjną św. Ottona z Bambergu na Pomorze w 1124 r. Spłonęła w 1326 r.

W Pyrzycach (SK) jest studzienka św. Ottona tzw. ”Święte Źródło” miejsce chrztu Słowian przez Ottona z Bambergu.

Kościoły pod wezwaniem św. Ottona znajdują się w miejscowościach: Szczecin Pogodno (SK), Pyrzyce (SK), Kostkowo (Pe); filialne: Grzymiradz (SK), Słupsk (KK) a w Kamieniu Pom. (SK) jest współpatronem ze św. Janem Chrzcicielem. Rzeźba Świętego z XVIII w. jest w Mściwojowie (Le).

Kamień Pomorski (SK)

Miasto położone na północ od Szczecina. Portowy gród Wolinian z IX - X wieku, potem gród kasztelański, stolica biskupstwa od XII wieku, stolica Pomorza Zachodniego.

Początki dziejów katedry w Kamieniu Pomorskim związane są z działalnością św. Ottona z Bambergu. W czasie wyprawy misyjnej na Pomorzu ufundował 14 kościołów, w tym kościół w Kamieniu Pomorskim. W miejscu gdzie odprawiał pierwszą Mszę św. powstała pierwsza świątynia chrześcijańska.

Kościół konkatedralny pw św. Jana Chrzciciela wzniesiony na planie krzyża łacińskiego, jako bazylika z transeptem i chórem powstał w XII wieku, odbudowany (po zniszczeniach przez Brandenburczyków) w XIV wieku, dobudowano zakrystię, kapitularz i wirydarz. Świątynia podniesiona została do godności konkatedry przez papieża Pawła VI. Parafia pod wezwaniem śś. Ottona z Bambergu i Jana Chrzciciela została erygowana ponownie w 1925 r.

Pyrzyce (SK)

Miasto nad Siciną, położone na południowy wschód od Szczecina. Stary gród słowiański wzmiankowany w IX wieku. Miejsce pierwszego chrztu Pomorzan przez Ottona z Bambergu w XII wieku.

Kościół parafialny jako fara jest wspomniany już w roku 1250. Był zbudowany z kostki granitowej. Obecny kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, którą to Patronkę otrzymał w 1962 roku, pochodzi z XIV wieku. Budowniczowie z Magdeburga dali nowej świątyni tytuł św. Maurycego, patrona swojej katedry. Kościół był wielokrotnie niszczony przez wojny, pożary i odbudowywany. Parafia została erygowana ponownie w 1924 roku.

Ze wszystkich miast Pomorza najdłużej zaszczycił i uświęcił swoją obecnością św. Otto z Bambergu właśnie Pyrzyce. Przybył tu z Gniezna 3 czerwca 1124 roku i pozostał do 22 czerwca, kiedy to odbył się uroczysty Chrzest św. możnych i ludu. Historycy nie są zgodni co do liczby przyjętych wtedy do wiary. Najmniej było ich kilkuset, a mówi się nawet o kilku tysiącach. Legenda mówi, że ten pierwszy Chrzest św. odbył się w zdroju pod rozłożystymi lipami, z których cztery miały przetrwać do czasów dzisiejszych.

Misję w Pyrzycach św. Ottona opisało aż trzech kronikarzy. Wszyscy byli wówczas towarzyszami Świętego: Ebro, Herbord i mnich z Prieflingen. Św. Otto wystawił w Pyrzycach skromny, zapewne drewniany, kościółek misyjny i wyposażył go odpowiednio. Gdzie był usytuowany, dokładnie nie wiadomo, można domyślać się, że był w pobliżu źródła w którym odbył się masowy chrzest Pomorzan. Baptysterium to istnieje do dzisiaj i nosi nazwę „Święte Źródło”.

Do tej studzienki św. Ottona (miał z niej czerpać wodę do chrztu Pomorzan) przez całe średniowiecze dążyły pielgrzymki pątników. Woda ta miała posiadać właściwości lecznicze.

W roku 1824, w 700 letnią rocznicę Chrztu Pomorzan, król pruski Fryderyk Wilhelm III kazał studzienkę, którą lud czcił jako chrzcielnicę św. Ottona, obmurować granitem. Istnieje ona do dzisiaj. Nad studzienką jest duży granitowy krzyż a na jednej ze ścian jest napis: „Ad fontem vita hoc aditu properate laveandi constantis vitae ianua Christus est”. (Tym wejściem podążajcie do źródła obmyć się. Trwałością, życia bramą jest Chrystus).

W roku 1989 odbyły się uroczystości związane z 800 rocznicą kanonizacji i 850 rocznicą śmierci Świętego. Punktem centralnym było przekazanie relikwii Świętego przez archidiecezję bamberską katedrze św. Jakuba w Szczecinie.

Cerkwica (SK)

Nieco ponad 40 km na zachód od Kołobrzegu, w kierunku do Kamienia Pomorskiego, położona jest ładna wieś Cerkwica.

We wsi na wzgórzu zwanym „Dzwonnik” jest kościół gotycki z XV wieku z wieżą drewnianą z XVI wieku o wysokości 25 m. Obok kościoła, około 50 m na wschód, znajduje się studzienka obmurowana głazami polnymi, otoczona jest rosłymi dębami mającymi ponad 200 lat.

Powszechnie mówi się, że przy tej studni w 1124 roku przebywała misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu, który tu właśnie nauczał pogańskich Pomorzan i chrzcił ich. Przy studzience są tablice w językach polskim i niemieckim, które przypominają to historyczne wydarzenie.

Przyjął się tu zwyczaj, że do studzienki wrzuca się pieniążek, co ma spełnić życzenia i przynosić szczęście.

OTYLIA

Wspomnienie 13 grudzień.

Urodzona w Alzacji, żyła w VII/VIII wieku. Zapewne córka księcia Alzacji. Założyła z ojcem klasztor i była jego pierwszą ksienią. Według legendy miała urodzić się ślepa i chciano ją zabić ale została uratowana przez zakonnice.

Strzeże przysięgi, karze krzywoprzysięzców. Opiekunka ślepych. Orędowniczka w chorobach oczu, bólach uszu, głowy, chorobach gardła.

Imię Otylia poświadczone jest w XV wieku. Obecnie należy do grupy imion dość częstych, popularność jego maleje.

Kult św. Otylii trafił do Polski z Czech. Już w średniowiecznej Polsce była czczona jako patronka pomagająca w chorobach oczu. Były miejsca pielgrzymkowe związane z Jej osobą. W XV wieku uroczystość św. Otylii notuje kalendarz krakowski i płocki.

Pod wezwaniem św. Otylii są: kościół i kaplica w Rędzinach (Cz), kościoły filialne w Urzędowie (Lb) i Wilkowie (Kr). W tym ostatnim jest współpatronką ze św. Łucją. Odpust dodatkowy obchodzony jest
w Lublinie. Przedstawiona jest na 22 wizerunkach, najstarsze z XV i XVI w. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Urzędów (Lb)

Wieś położona jest na północny zachód od Kraśnika, przy starym szlaku handlowym prowadzącym z Lublina do Krakowa. Pierwotnie była to osada targowa, lokowana w 1405 roku na prawie magdeburskim przez Władysława Jagiełłę. Będąc już miastem królewskim, Urzędów rozwijał się szybko i doszedł wkrótce do wielkiego znaczenia zarówno kościelnego jak i polityczno - gospodarczego. Za Kazimierza Jagiellończyka był już miastem powiato-wym, natomiast za Zygmunta III stał się starostwem niegrodowym z siedzibą na zamku w Dzierzkowicach.

Stary Urzędów był otoczony murami obronnymi. Posiadał trzy bramy miejskie: Lubelską, Krakowską i Opolską. Wielu jego mieszkańców w owych czasach studiowało w Uniwersytecie Krakowskim, a czasem nawet za granicą, we Włoszech. Na przykład w 1504 roku zmarł w Rzymie ksiądz Piotr z Urzędowa, profesor teologii; w tymże wieku XVI studiował we Włoszech ksiądz Marcin z Urzędowa, itp.

O świetności grodu świadczy także i fakt, że posiadał on w swoich granicach cztery kościoły: parafialny pod wezwaniem Świętego Mikołaja, szpitalny, Świętego Ducha, zwany czasem także kościołem św. Leonarda, królewski św. Elżbiety przy drodze do Kraśnika i ludowy św. Otylii pod lasem przy drodze do Dzierzkowic.

Kościół jest pod wezwaniem św. Mikołaja i św. Otylii. Parafia była przed 1425 rokiem. Pierwotny kościół był pod wezwaniem św. Mikołaja, drewniany, rzekomo był fundowany przez Jagiełłę. Został spalony w 1499 roku przez Tatarów. Następny drewniany, konsekrowany w 1521 roku, restaurowany lub spalony w 1755 roku. Obecny pochodzi z lat 1755 - 1784. W najnowszych Informatorach Diec. Lubelskiej (1995) pomija się drugie wezwanie kościoła.

Kościół jest barokowy, piękny, bogaty wystrój, złocenia mają ołtarze Świętego Krzyża, św. Franciszka z Asyżu, św. Stanisława Kostki, Matki Bożej przystrojonej złoconą sukienką.

Ołtarz główny, potężny, renesansowy z obrazem św. Otylii w bogatej złoconej sukience z XVII/XVIII w. Święta ma złote szaty. W postawie klęczącej patrzy na Pana Jezusa, którego głowa i część popiersia wyłania się ze złotych (pokrytych złotą blachą) chmur. Na obrazie liczne wota i napis „Św. Otylio, lekarko nasza od chorób oczu, módl się za nami”. Obraz jest zasłaniany obrazem Świętej Rodziny. W ołtarzu głównym jest też duża figura św. Otylii w stroju zakonnym, w bogatej koronie, a z drugiej strony figura św. Stanisława bpa.

W kościele jest feretron o ramach rokokowych z obrazem z końca XVIII wieku św. Otylii w stroju zakonnicy z książką, na której otwartych kartach są oczy.

Za cmentarzem, przy gościńcu krakowskim, w odległości około 2 km od kościoła jest kaplica św. Otylii z 1840 roku. Znajduje się tam rzeźba św. Otylii z początku XIX wieku.

W kaplicy jest studzienka z wodą. na frontonie kaplicy jest duży napis: „Święta Otylio, lekarko nasza od bólu głowy i chorób oczu, módl się za nami”.

Dawna (z początku XIX w.) książka podaje: „Za miastem w pięknych wód źródle św. Otylia, panna licznemu ludowi ukazać się miała”.

Kult św. Otylii na Lubelszczyźnie szerzyli kanonicy regularni laterańscy. Posiadali dom zakonny
w Kraśniku (Lb), około 10 km od Urzędowa. Z kościoła tego zachował się stary mszał (rękopis), zwany kraśnickim, przechowywany obecnie w bibliotece Seminarium Duchownego. Pod koniec XV wieku dopisano w tym mszale formularz ku czci św. Otylii z własną oracją, sekretą i komunią. Rubryki formularza nakazywały odmawiać w jej dzień (13 grudnia) sekwencję z komunału o dziewicy.

Kanonicy regularni z Kraśnika mieli kult św. Otylii przeszczepić na teren Urzędowa. Kult św. Otylii szerzyli w Urzędowie ponadto benedyktyni, ich parafia była w Urzędowie do XVII wieku. Protokół wizytacyjny z 1639 roku wspomina o remoncie kościoła św. Otylii w Urzędowie. Przeprowadził go o. Komornicki, opat klasztoru benedyktyńskiego na Świętym Krzyżu.

W opactwie Tynieckim istnieje ponadto tradycja, że benedyktyni przekazali ze swego klasztoru obraz św. Otylii do kaplicy w Wilkowie na terenie parafii Luborzyca, w diecezji krakowskiej. Obraz ten znajduje się tam do dnia dzisiejszego. Kaplica publiczna w Wilkowie (Kr) pozostawała niegdyś pod nadzorem benedyktynów.

Księga protokołów wizyt kanonicznych z 1781-1782 r. przekazała szczegółowy opis wspomnianego, nie istniejącego już dzisiaj kościoła: „Do tej Fary czyli parafii należy kościółek za miastem, blisko lasa, nazwiskiem Świętej Otolii Patronki od oczu bolenia, inni nazywają kaplicą, której sytuacja opisuje się od publicznej drogi, czyli gościńca Krakowskiego, czyli jadących, czyli przechodzących ludzi drogi. Wchodząc do tego kościółka, czyli kaplicy, po większej części jest z tartego drzewa zbudowanie o oknach 4 szklanych z szybek okrągłych w ołów oprawnych. Drzwi pierwsze z kratą żelazną na zawiasach i hakach, ze skoblami i wrzeciądzem, które się nie zamykają, tylko czasem od dziadka blisko w chałupie siedzącego. Pułap i podłoga z tarcic ułożona, ale już poniekąd nadpsuta. Przy którym przybudowana jest kapliczka murowana, do tej drzwi na dwoje otwierają się
z kratami drewnianymi na zawiasach i hakach z wrzeciądzem i skoblami. W tym murowaniu jest ołtarz drewniany malowany różnymi kolorami, snycerską po części stolarską robotą postawiony, w której kapliczce znajduje się okienek 2 szklanych, małych, okrągłych. Mensa drewniana z portatylem konsekrowanym, Antypodium płócienne malowane i z gradusem drewnianym. Na boku zakrystia z dwiema drzwiami na zawiasach i hakach. Chórek mały przy drzwiach wielkich. Ten kościółek drewniany z przymurowaniem swoim jest pokryty dachem gontowym, w środku dachu jest sygnaturka z krzyżem żelaznym, wokół parkanem obwiedziony, ale potrzebujący reparacji. Pod lasem stok alias woda od pospólstwa św. Otylii nazwana, w którym stoku przy nabożeństwie na Zielone Świątki i Przemienienie Pańskie bywa wystawiona statua św. Otylii, snycerskiej roboty, malowana częścią wyzłacana, częścią wysrebrzona, nad którym stokiem dach gontowy nowy, z żebrowaniem, podłogą i przystawą na kształt mensy”.

Poprzednio stała na tym miejscu inna kaplica zbudowana na początku XIX wieku. Rzeźba św. Otylii, o której wspomina protokół wizytacyjny z 1781 - 1782 roku, zginęła. Ta zaś, która znajduje się w obecnej kaplicy, jest znacznie późniejszego pochodzenia, początek XIX wieku.

Ksiądz kanonik Antoni Franciszek Dunin Kozicki, dziekan kolegiaty pileckiej, wizytujący z polecenia biskupa krakowskiego parafię Urzędów na przełomie lat 1781 - 1782 przeniósł obraz św. Otylii, słynący od lat łaskami, z kościoła św. Otylii do świątyni parafialnej. Decyzję swoją uzasadnił następująco: „...ponieważ obraz św. Otylii łaskami od dawna słynący, a w ubożuchnym i ciasnym umieszczony miejscu, dla chwały większej Boga w Świętych swoich wielkiego i cudownego oraz dla wygody gromadzącego się licznie z okolicy ludu do kościoła Farnego przenieśliśmy i w wielkim umieścili ołtarzu, przeto tę Świętą Pannę nowemu temu kościołowi pro Titulo Ecclesiae naznaczamy za Patronkę, a kapliczkę tej oraz drugą św. Elżbiety rozebrać i szpital dla ubogich postawić nakazujemy”.

Brak jest starych dokumentów odnoszących się do uroczystości odpustowych w Urzędowie. Święta Otylia jest patronką Urzędowa, więc nie można się dziwić, że kult jej w tym miejscu ma szczególny charakter. Już sam dzień uroczystości wskazuje na pewną jego odrębność. W kościele powszechnym dzień św. Otylii wypada na dzień jej śmierci, to jest 13 grudnia. Tymczasem w Urzędowie uroczystość jej czci obchodzona była od najdawniejszych czasów w drugi dzień Zielonych Świąt, a początkowo także w dzień Przemienienia Pańskiego. Fundamentem tego kultu była i jest pobożność ludu tej ziemi. Niegdyś do kościoła św. Otylii w Urzędowie, dziś zaś do jej kaplicy przychodzą modlić się wszyscy: prości i uczeni, biedni i bogaci. Stare akta wymieniają między innymi nazwiska: o. Komornickiego, opata klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu oraz Michała z Tymienicy Tymieńskiego, senatora Rzeczypospolitej.

Kult św. Otylii w Urzędowie jest bardzo żywy. Przetrwał do dnia dzisiejszego. Starsi wiekiem parafianie urzędowscy opowiadają, że na odpust św. Otylii przed wojną do Urzędowa przychodziły liczne kompanie nieraz aż zza Wisły. Grup pątniczych było często kilkanaście. Ówczesny proboszcz urzędowski witał je uroczyście na rynku osady. Zawsze wielką czcią cieszył się w Urzędowie obraz św. Otylii, znajdujący się w wielkim ołtarzu kościoła parafialnego. Jest on odsłaniany w większe święta kościelne, a także z reguły podczas udzielania sakramentu małżeństwa. Przy odsłanianiu tego obrazu wierni śpiewają pieśń: „Święta Otylio, patronko ludu...” Miejscowi wierni bardzo często nadają swoim dzieciom na chrzcie św., imię Otylia. Młodzież żeńska natomiast obiera ją sobie za patronkę przy przyjmowaniu sakramentu bierzmowania

Wierni gromadzą się obecnie nawet w dni powszednie przy kaplicy św. Otylii pod lasem przy drodze do Dzierzkowic. Modlą się tutaj, piją wodę ze źródła i zabierają ją do swoich domów. Przesyłają tę wodę swoim znajomym mieszkającym poza Urzędowem. Woda ta - jako źródlana - jest na pewno czysta. Przechowywać ją można dość długo, gdyż nie psuje się przez długi czas. Istnieje piękny zwyczaj chodzenia po wodę do źródła św. Otylii w Wielki Czwartek. Idą wtedy tłumy wiernych podobnie jak po wodę do kościoła w Wielką Sobotę. Wiara ludu mówi, że woda ta jest pomocna w chorobach oczu, głowy i gardła. Potwierdzają ją liczne wota zawieszone w kościele parafialnym wokół obrazu św. Otylii oraz oświadczenia poważnych i wiarygodnych ludzi. Jest to więc miejsce szczególnej łaski Bożej, zsyłanej za przyczyną i wstawiennictwem św. Otylii.

Krzyżanowice (Ra)

Wieś jest położona na północ od Iłży, przy szosie Iłża - Radom.

Parafia została erygowana w drugiej połowie XV wieku. Obecny kościół pod wezwaniem św. Józefa jest czwartym z kolei, po świątyniach z XV, XVII i XVIII w. W bocznym ołtarzu jest obraz św. Otylii z XX w.

Przy kościele św. Otylii była studzienka, woda z niej była uważana przez lud za cudowną.

Inwentura z roku 1833 wspomina, że w polu przy drodze do Modrzejowa (Ra) stoi kaplica św. Otylii. W 1881 roku kaplica ta spaliła się w czasie burzy, od pioruna. Proboszcz miejscowy wystawił na jej miejscu nową murowaną kapliczkę i tam umieścił ołtarzyk św. Otylii. W roku 1939 rozebrano tą kapliczkę, bo się waliła.

Dawny, trwający do dziś, kult św. Otylii. Pierwszą poświęconą Jej kaplicę wystawiono w XVI w., ostatnia istniała do 1939 r. Dzisiaj odpust w dniu św. Otylii gromadzi jeszcze około 3 tysięcy ludzi.

Rędziny (Cz)

Wieś jest położona na północny wschód od Częstochowy, przy szosie Częstochowa - Radomsko.

Parafia św. Otylii została erygowana w 1866 roku. Pierwotnie była tu kaplica drewniana, od 1624 roku kościół murowany, rozebrany w 1897 roku. Obecny kościół pochodzi z początku XX wieku. W neogotyckim ołtarzu bocznym jest obraz św. Otylii, z pierwszej połowy XVII wieku, otoczony jest tabliczkami wotywnymi. Wota z przedstawieniami oczu są z XIX wieku. Obraz Świętej był fundowany przez Andrzeja Strzembosza, prepozyta mstowskiego, którego postać znajduje się na obrazie, w tle jest przedstawiona scena, którą dzisiaj trudno jednoznacznie rozeznać. W kościele jest tablica wotywna z czarnego marmuru dębnickiego, fundowana 1826 przez Jana Szydłowskiego, obywatela krakowskiego, z rytym wizerunkiem fundatora i św. Otylii powyżej.

Kanonicy regularni laterańscy dali także w Rędzinach początek kultu św. Otylii, gdzie w 1624 roku powstała filia kościoła parafialnego w Mstowie, który był pod ich zarządem. Jeden z kanoników regularnych zamieszkał na stałe w Rędzinach. W zapiskach kościoła rędzińskiego czytamy: „...na długo przed 1624 r. była w Rędzinach kaplica i odprawiały się nabożeństwa, a św. Otylia była czczona”. Tutejszy obraz św. Otylii jest również stary, jak obraz z Urzędowa. nie wiadomo także kto go namalował.

Osobno jest kaplica św. Otylii z XIX wieku, wzniesiona nad dawnym źródłem. Pisano o tym miejscu: „W Rędzinach bije cudowne źródło koło figury św. Otylii, którego wodą leczyli ludzie choroby oczu”.