UBALD Z GUBBIO

Wspomnienie 16 maj.

Włoch, biskup, żył w XI/XII wieku. Jako przełożony Kanoników Regularnych Kongregacji Laterańskiej odnowił reguły zakonne: klauzura i wspólne życie. Dążył do pogodzenia zwalczających się rodów.

Patron biskupów. Wspomaga obłąkanych.

Imię Ubald należy do bardzo rzadkich, obecnie w Polsce imię to nosi parę osób.

Pruszcz podaje, że relikwie jego znajdują się w katedrze wawelskiej. Obraz Świętego z XVII wieku jest w kościele Bożego Ciała w Krakowie.

UDALRYK (ULRYK)

Wspomnienie 4 lipiec.

Biskup Augsburga, żył w X wieku. Wychował się w opactwie Sankt-Gallen. Został następcą swojego wuja biskupa. Walczył z herezjami, bronił kraju przed najazdami Madziarów, budował kościoły i szpitale. Jego kult został ztwierdzony w 993 roku.

Imię Udalryk spotykamy za pierwszych Piastów. Mieszko I otaczał Świętego osobistym kultem. Zraniony zatrutą strzałą obiecał św. Udalrykowi wotum, uzdrowiony posłał na jego grób srebrne ramię i rękę.

Imię Udalryk należy do imion bardzo rzadkich, obecnie w Polsce imię to nosi parę osób.

W 1914 roku był pod jego wezwaniem 1 kościół.

URBAN I, PAPIEŻ

Wspomnienie 19 maj.

Papież, żył w III wieku. Rzymianin jego pontyfikat przypadł na czas, gdy chrześcijańską gminę
w Rzymie rozdzierała schizma wywołana przez Hipolita.

Pomaga w zwalczaniu nałogu alkoholizmu. Chroni przed piorunami, gradobiciem i suszą. Patron ogrodników, rolników, winnic a również rybaków.

Imię Urban znane jest od późnego średniowiecza, potwiedzone od XIII wieku, obecnie należy do imion rzadkich.

Jak podaje Pruszcz relikwie Świętego były w kościele karmelitów „Na Piasku” w Krakowie.

Święty jest czczony na Podkarpaciu w diecezjach katowickiej i krakowskiej. Jest zwyczaj, powszechny w powiecie raciborskim i rybnickim, urządzania w dzień św. Urbana procesji na pola z ich błogosławieniem. Zwyczaj ten umieszczono w rytuale rzymskim dla diecezji wrocławskiej w 1929 roku. W Burgrabicach (Op) przed 1945 rokiem żywe były i lubiane obchody ku czci św. Urbana, trwające tam od XV wieku.

Pod wezwaniem św. Urbana jest 15 kościołów i kaplic. W 1914 roku było 5 takich kościołów. Święty przedstawiony jest na 21 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Z dniem św. Urbana wiązano przysłowia:

Na Urbana chwile jakie, to lato takie.

Gdy deszcze na Urbana, mały profit z winogrona.

Po św. Urbanie o zbożu gadanie.

Topografia zna 18 miejscowości wywodzących swoją nazw od imienia Urban.

Solec (Op)

Nazwa portu Solec, jak podają niektóre źródła a podtrzymuje miejscowa tradycja, wywodzi się stąd, że kupcy soli mieli tu swoje magazyny i miejsca noclegowe, stajnie i bazy paszowe. Jest to akurat dzień drogi od Nysy, miasta które miało prawo handlu solą.

Do 1910 roku parafia należała do zakonu rycerskiego joanitów w Grobnikach. Najstarsze wzmianki o kościele sięgają 1285 roku, obecny kościół jest zbudowany w 1904 roku, odnowiony został w latach 1953 - 1957.

W parafii istnieje zwyczaj tzw. „sobót urbańskich”. Polega on na tym, że począwszy od uroczystości św. Urbana, w każdą sobotę jedna z wiosek należących do parafii ma swoje święto. Cała wieś we wczesnych godzinach rannych obchodzi swoje pola śpiewając pieśni religijne. Na czele kroczy gospodarz z krzyżem
w asyście chorągwi. Po procesji, w której bierze udział proboszcz, cała wieś uczestniczy we Mszy św. W tym dniu nie wolno nikomu wyjeżdżać na pole. Zwyczaj ten jest nadal ściśle przestrzegany.

Drugą uroczystością poszczególnych wiosek jest tzw. „dzień od krup”, dzień poświęcony pamięci straszliwej klęski gradu (w gwarze gradziny - krupy), która zniszczyła całe żniwa. W tych dniach wszyscy modlą się o zachowanie od klęski gradobicia.

URBAN, uczeń ANDRZEJA ŚWIERADA

Według miejscowego podania św. Andrzej Świerad miał w Tropiu swoich uczniów, których lud nazywa świętymi. Św. Urban miał mieć swoją pustelnię w pobliżu Iwkowej (Ta), odległej od Tropia o 8 km. Znajduje się tam kapliczka pod wezwaniem św. Urbana, zwana pustelnią. Zbudowana została w XVII wieku. Wewnątrz, w barokowym ołtarzyku z połowy XVII wieku jest obraz św. Urbana z tegoż czasu.

Co roku ludność udaje się tam w drugi dzień Zielonych Świąt, by w kapliczce tej modlić się o urodzaje.

W okolicy było podobno cudowne źródło św. Urbana.

URBAN V PAPIEŻ

Wspomnienie 19 grudzień.

Francuz, żył w XIV wieku. Był benedyktynem. Wykładał prawo kanoniczne. Jako papież organizował krucjatę przeciwko Turkom i dążył do zbliżenia z Kościołem Wschodnim. Dzięki niemu papieże powrócili z Avignonu do Rzymu. Nagliły do tego święte Katarzyna Sjenenska i Brygida. Kult zaaprobowany w 1870 r.

Święty jest przedstawiony na malowidle ściennym z XIV wieku umieszczonym w prezbiterium kościoła w Czchowie (Ta).

URSZULA

Wspomnienie 21 październik.

Męczennica umęczona razem z Kordulą i jedenastoma towarzyszkami zapewne za prześladowań Makscencjusza. Dane o jej życiu czerpiemy z żywotów i legend, wg legendy miała być królewną brytyjską zamordowaną z towarzyszkami przez Hunów, co ocaliło Kolonię. Najstarszy żywot napisano w X wieku, w XIII wieku spotyka się wzmiankę o jej święcie.

Na skutek pomyłki w odczytaniu płyty nagrobnej Męczennic przyjęto, że umęczonych dziewic było jedenaście tysięcy i pod takim wezwaniem powstawały kościoły.

Pomaga duszom w potrzebie, patronka dobrej śmierci. Orędowniczka szczęśliwych małżeństw i dzieci Pomaga chorym dzieciom. Pomaga w biedach wojennych. Patronka nauczycielek. Dawniej patronka handlarzy płótnem i handlarzy suknem.

Imię Urszula znane jest od średniowiecza, obecnie należy do imion bardzo częstych.

Kult św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic trwa od XI wieku, było wtedy święto Jedenastu Tysięcy Dziewic. Imię Urszula było notowane w kalendarzach krakowskich od XII do XVI wieku.

Miniatura pokazująca jej męczeństwo na statku była we wrocławskich mszałach z 1415 i 1472 r.

W okresie od XIII do XVI wieku zbudowano pod wezwaniem św. Urszuli 21 kościołów. Z XIII wieku pochodzą kościoły w Lichnowych (Pe), Gwizdanowie (Le), Wojborzu (Wr). Ołtarze św. Urszuli instalowano przeważnie w XIV i XV wieku. W diecezji krakowskiej św. Urszula była wymieniana w litanii do Wszystkich Świętych. Relikwie jej znajdowały się w kościele świętych Piotra i Pawła w Krakowie.

Pod wezwaniem św. Urszuli lub św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic jest 15 kościołów i kaplic. Obchodzone są 3 odpusty dodatkowe. W 1914 roku było 12 kościołów pod wezwaniem św. Urszuli i Jej Towarzyszek.  Przedstawiona jest na 70 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Istnieją przysłowia związane z dniem św. Urszuli:

Święta Urszula perły (rosy) rozzuła,
Miesiąc wiedział, nie powiedział,
Słońce wstało, pozbierało.

Urszula, Kordula do pieca przytula.

Topografia zna 15 miejscowości, które swoją nazwę wywodzą od imienia Urszula.

Kraków

Kult św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic dotarł do Krakowa z Kolonii. Pruszcz opisuje (obecnie nieistniejący) kościół pw św. Szczepana (na placu Szczepańskim), pisząc:

„Od tego świętego imienia tąż ulicę tak nazywają. Kościół ten farny dawny murowany sklepiony ma swego proboszcza i wikariuszy, którzy parafianów swych opatrują Przenajświętszymi Sakramentami. Jest to parafia wielka, tak w mieście jako i po przedmieściach i też po wsiach rozciąga się. Ma też ten kościół starodawne bractwo Urszuli św. albo Jedenastu Tysięcy Dziewic z odpustami wielkimi. Używa kap czerwonych w procesjach... Bractwo ma jeden ołtarz św. Urszuli i tej świętej znaczne cząstki relikwii...”

Bractwo św. Urszuli działające przy kościele wymieniono po raz pierwszy w 1387 roku. Powstało ono z „jałmużny pobożnych ludzi”. Dokument odpustowy zawierający prawa i przywileje bractwa św. Ursule wystawił Jan, biskup krakowski.

Kościół św. Urszuli. Przy ulicy św. Jana był kościół św. Urszuli zamieniony w XIX wieku na salę kinową. Przy kościele był klasztor i szpital Bonifratrów. W kościele tym była „relikwia zacnej i znanej św. Urszuli”.

Ląd (Gn)

Wieś jest położona na południe od Słupcy przy drodze lokalnej Słupca - Zagórów. We wczesnym średniowieczu była to osada grodowa. Opactwo cystersów powstało tu w XII wieku. Pocysterski zespół klasztorny pochodzi z XII - XIV wieku, obecnie pracują tutaj salezjanie.

Parafia została erygowana w 1889 roku. Pierwotny kościół był w XIV wieku, obecny pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja pochodzi z XVII wieku i został rozbudowany w XVIII wieku. Ołtarz św. Urszuli, stojący w północnym ramieniu transeptu, powstał wcześniej niż obecny ołtarz główny, przed rokiem 1711. Jest trójkondygnacyjny. Strefę dolną wypełniają oszklone półki, na których spoczywają relikwie św. Urszuli i jej towarzyszek, sprowadzone w 1263 roku z Kolonii. Czaszki osłonięte są czepcami wykonanymi na początku lat pięćdziesiątych XIX wieku przez panie z Warszawy. W części centralnej znajduje się obraz przedstawiający chwałę św. Urszuli i jej towarzyszek - Jedenastu Tysięcy Dziewic. Unoszą się nad ziemią, Święta koronowana jest przez anioła, w dole znajdują się pozostałe męczennice z palmami - symbolami męczeństwa. Z góry na ich głowy spływają wieńce zwycięstwa. Wokół ramy obrazu znajdują się relikwiarze.

W roku 1853 wykonano nową hermę relikwiarzową św. Urszuli, stojącą na ołtarzu. Zastąpiła ona starsze popiersie miedziane. Nowe popiersie świętej w książęcej mitrze wykonano z posrebrzanej miedzi.

W kościele znajduje się też obraz męczeństwa św. Urszuli z około 1700 roku.

Opactwo w Lądzie zostało zasiedlone w 1193 roku przez cystersów z Altenbergu koło Kolonii (jemu też później podlegało). Tym można tłumaczyć pojawienie się w Lądzie kultu św. Urszuli. W 1614 roku opat z Lądu przekazał relikwie św. Urszuli bernardynom bydgoskim.

Do Lądu ściągały tysiące ludzi na odpusty św. Bernarda i św. Urszuli. Nieprzeliczone tłumy z różnych warstw społecznych, zarówno z Królestwa jaki i z poznańskiego przybyły w roku 1859 na św. Bernarda. W roku 1861 na św. Urszulę, 21 października, przybyło 15 tysięcy ludu, było 80 księży. Przybyły kompanie. Wybrałoby się jeszcze więcej wiernych ale bano się wojska rosyjskiego.

Kult Świętej trwa nadal, odpust Jej jest licznie uczęszczany.

URSZULA LEDÓCHOWSKA

Wspomnienie 29 maj.

Polka, żyła w XIX/XX wieku (1865-1939). Założycielka zgromadzenia Sióstr Urszulanek od Jezusa Konającego. Siostra bł. Marii Teresy Ledóchowskiej. W parę lat po wstąpieniu do urszulanek została wybrana przełożoną domu w Krakowie. Wprowadzała nowe metody, co budziło początkowo nieufność. Zorganizowała placówkę zakonną w Petersburgu, następnie w Finlandii. Mimo trudności rozwijała swoją działalność zakładając domy na Polesiu, we Francji, w Rzymie. Beatyfikowana 20.06.1983 w Poznaniu, przez papieża Jana Pawła II, podczas jego pielgrzymki do Polski. Kanonizowana 18.05.2003 w Rzymie.

Święta Urszula Ledóchowska otoczona jest czcią przede wszystkim u zakonnic zgromadzenia Sióstr Urszulanek Pana Jezusa Konającego, urszulanek szarych. Zgromadzenie zostało założone w 1920 roku i w tym roku przybyło do Polski. Posiada swoje centra w Pniewach (Po), Poznaniu, Warszawie i Lublinie a domy formacyjne w Pniewach, Lipnicy (Ta), Sieradzu (Wł) i Lublinie.

Kult świętej szerzy się w Polsce i poza granicami. Pod jej wezwaniem jest 37 kościołów i kaplice. Ilość wezwań w poszczególnych diecezjach podano w rozdziale 4.2.

Powstają jej wizerunki, tworzą się pieśni i modlitwy. Wiele osób przysyła do domów zgromadzenia podziękowania za różne łaski natury moralnej i łaski uzdrowień uzyskane za pośrednictwem św. Urszuli Ledóchowskiej.

Pniewy (Po)

Miasto jest położone na północny zachód od Poznania. Miejscowość była wzmiankowana w XIII wieku, prawa miejskie uzyskała w XV wieku. Parafia istniała w XV wieku.

Tutaj jest dom macierzysty urszulanek szarych. Do Pniew przywieziono w 1989 roku z Rzymu, gdzie spoczywała, relikwie Urszuli Ledóchowskiej i złożono w kaplicy domu macierzystego. Przyjazd relikwii miał uroczysty charakter, w miejscach z Nią związanych odbywały się uroczyste nabożeństwa. Oto główne stacje podróży:

- Włochy, Brescia.

Relikwie św. Urszuli zostały uczczone przez liczne na tym terenie zgromadzenia urszulańskie. Brescia jest bowiem kolebką rozgałęzionej obecnie rodziny urszulańskiej. Tutaj św. Aniela Merici, założycielka zakonu urszulańskiego żyła, działała i zmarła. Tutaj spoczywa jej ciało. Relikwie św. Urszuli w dniach 12 - 15 maja spoczywały obok relikwii jej duchowej matki.

- Austria, Loosdorf.

W tej miejscowości w Dolnej Austrii, 17 kwietnia 1865 roku Julia Ledóchowska, późniejsza matka Urszula ujrzała światło dzienne i spędziła lata dzieciństwa. Tu też urodziła się jej starsza siostra, Maria Teresa, beatyfikowana przez Pawła VI w roku 1975, założycielka Stowarzyszenia św. Piotra Klawera dla misji afrykańskich.

Następne stacje miały miejsce w Polsce. Po powitaniu relikwii na ziemi polskiej zostały przewiezione do Zakopanego.

- Zakopane.

W domu zgromadzenia na Jaszczurówce w 1946 roku, miał miejsce pierwszy cud uzdrowienia za przyczyną św. Urszuli osoby chorej. Po tym wydarzeniu ks. kardynał August Hlond, ówczesny prymas Polski, podjął starania o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Urszuli Ledóchowskiej. Dom urszulanek w Zakopanem z kaplicą dla okolicznej ludności powstał z inicjatywy matki Urszuli.

- Lipnica Murowana.

Miejscowość w której rodzina Ledóchowskich zamieszkała od roku 1883 i gdzie znajdują się groby rodziców Świętej, Antoniego i Józefiny z Salis-Zizers. Stąd w 1886 roku dwudziestoletnia Julia wyjechała do klasztoru sióstr urszulanek w Krakowie.

Na drodze z Zakopanego do Lipnicy znalazły się jeszcze stacje w Ludźmierzu, Mszanie Dolnej, Limanowej i Nowym Sączu.

- Kraków.

Po Mszy św. pontyfikalnej relikwie Świętej zostały przeniesione do kaplicy w klasztorze Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej (przy ul. Starowiślnej).

- Częstochowa.

Duchowa stolica Polski, symbol maryjności i patriotyzmu. Matka Urszula w 1915 roku pisała „Kult Maryi jest dla Polaków sztandarem, wokół którego zbierają się wszyscy, jest siłą, która wzmaga się mimo prześladowań... jest promieniem nadziei” (Polonica).

- Sieradz.

W roku 1922 matka Urszula podjęła się odrestaurowania starego, podominikańskiego klasztoru i kościoła, związanego z dziejami kultury i historią Polski. Wkrótce dom sieradzki i prowadzone przez siostry dzieła, stały się z inicjatywy matki Urszuli ośrodkiem oddziaływania wychowawczego, kulturalnego
i duszpasterskiego na środowisko.

- Łódź.

Związki matki Urszuli i Zgromadzenia z robotniczą Łodzią trwają od 1922 roku, gdy pierwsze urszulanki podjęły pracę nauczycielską w szkołach łódzkich, ucząc religii, a następnie przygotowując kadry kandydatek świeckich. Tu z inicjatywy matki Urszuli zostały powołane do życia pierwsze organizacje katolickie (Krucjata Eucharystyczna, Sodalicja Mariańska) oraz zorganizowane różne formy opieki nad dziećmi
i młodzieżą.

- Warszawa.

Stolica Polski powitała na Placu Zamkowym a następnie w archikatedrze św. Jana Chrzciciela relikwie wielkiej Polki i patronki, która u schyłku życia podsumowując przebytą drogę, o sobie samej powiedziała: „Jedno miałam pragnienie - chciałam służyć Bogu i Ojczyźnie”.

Związki bł. Urszuli z Warszawą to przede wszystkim prowadzone tu instytucje wychowawcze od 1924 roku, szczególnie internat dla studentek (od 1934 roku). „Szary dom” urszulanek przy ulicy Wiślanej wszedł też na stałe do historii miasta Warszawy.

- Poznań.

Miejsce beatyfikacji matki Urszuli Ledóchowskiej, pierwszej beatyfikacji na ziemiach polskich. Siedziba archidiecezji, z którą Bóg związał początek i rozwój dzieła matki Urszuli. Arcybiskupem, prymasem Polski w czasach pruskiego kulturkampfu był stryj matki Urszuli, kardynał Mieczysław Ledóchowski, którego ciało spoczywa w katedrze poznańskiej.

- Pniewy.

Pierwszy dom zgromadzenia po powrocie matki Urszuli i jej sióstr z wygnania w roku 1920. Związany ściśle z życiem i pracą Świętej w odrodzonej Polsce. Tutaj 28 maja, po uroczystościach dziękczynnych za beatyfikację, celebrowanych z udziałem prymasa Polski kardynała Józefa Glempa, arcybiskupa Jerzego Stroby, metropolity poznańskiego oraz przedstawicieli episkopatu, duchowieństwa, zakonów i wiernych, relikwie św. Urszuli zostały złożone w kaplicy domu Zgromadzenia. Dom ten odwiedzają i pielgrzymują tu wierni z kraju i spoza Polski składając prośby do św. Urszuli o wstawiennictwo u Boga.