LAKTANCJUSZ

Nauczyciel, IV wiek. W Nikomedi miał katedrę łacińskiej sztuki wymowy. Był później nauczycielem syna Konstantyna Wielkiego. Autor dzieł teologicznych.

Obecnie w Polsce imię to nie występuje.

Przedstawiony jest na kielichu z XVI wieku w Chodlu (Lb).

LAMBERT

Wspomnienie 17 wrzesień.

Urodzony w dzisiejszej Holandii, VII wiek, biskup. Pochodził z zamożnej rodziny, był biskupem w Maastricht. Zasłużony dla utwierdzania wiary w Brabancji, zdziałał wiele dobrego dla miasta Liège. Zabity przez zbirów nasłanych przez wrogiego mu człowieka, wcześnie przez wiernych został uznany za męczennika.

Pomaga w chorobach nerek. Opiekun wieśniaków, dawniej patron ciastkarzy i bandażystów.

Imię Lambert poświadczone jest w dokumentach od XI wieku. W średniowieczu spotykane było dość często, nosiło je kilku biskupów w młodych diecezjach a również przedstawiciele dynastii Piastów. Obecnie imię Lambert jest rzadkie i popularność jego spada.

Kult św. Lamberta w pierwszych wiekach chrześcijaństwa rozpowszechnił się w Polsce.

Jedyny kościół pod wezwaniem św. Lamberta jest w Radomsku (Cz). W ołtarzu bocznym w tym kościele jest obraz Świętego. Parafia w Radomsku została erygowana przed 1398 rokiem, możliwe, że w XII w. Powstanie parafii pod jego wezwaniem można wytłumaczyć tym, że Radomsko leżało na szlaku handlowym prowadzącym z Zachodu na Ruś.

LANGA  patrz  BARBARA LANGA

Obecnie w Polsce imię to nosi parę osób.

 

LEGIA TEBAŃSKA  patrz  MAURYCY

LEON I WIELKI

Wspomnienie 10 listopad.

Pochodził z Tuscji, V wiek, papież, doktor Kościoła. Pontyfikat Leona I przypadł na okres sporów teologicznych i sporów z Konstantynopolem. Zwalczał pelagianizm i manicheizm, odrzuca monofizytyzm. Na soborach bronił zasady prymatu biskupa Rzymu. Powstrzymał marsz Attyli na Rzym, starał się obronić „święte miasto” przed Wandalami. Jest autorem listów i mów, wykłada genialnie prawdę o dwóch naturach Chrystusa.

Patron muzyków i śpiewaków.

Imię Leon było znane w średniowieczu, poświadczone od XIII wieku, po Unii Polsko - Litewskiej pojawia się w formie Lew. Obecnie w Polsce imię należy do dość częstych.

Kościół pod wezwaniem św. Leona znajduje się w Wejherowie (Gd), w Gołdapi (Eł) współpatronuje kościołowi ze św. Bonifacym. W 1914 roku pod jego wezwaniem był 1 kościół. Relikwie św. Leona znajdują się w kościele w Sączowie (Cz).

Przedstawiony jest w rzeźbach ołtarzy głównych w Dzienkowicach (Lb) z XVIII wieku, Lipowej (Op) z XVIII wieku, Tarnowie w kościele misjonarzy z XX w., w Chełmie (Lb) w postaci figury z XVIII wieku w kościele popijarskim oraz na feretronie z XVIII wieku w Zamartem (Pe) i relikwiarzu z XIX wieku w kościele duchaczek w Krakowie. Jest też pokazany wśród szczególnych czcicieli Krzyża Świętego na polichromii z XVII wieku w Chwalęcinie (Wm).

50 miejscowości wywodzi swoją nazwę od imienia Leon.

LEONARD Z NOBILIACUM

Wspomnienie 6 listopad.

Zapewne żył w VI wieku. Wychowywał się u św. Remigiusza w Reims, przypuszczalnie był pustelnikiem i założycielem klasztoru w Nobiliacum. Miał zdziałać wiele cudów na rzecz więźniów.

Pomaga chorym, szczególnie w chorobach nieuleczalnych i psychicznych, łagodzi bóle głowy. Opiekun rodzących i położnic, także wieśniaków i rolnictwa. Opiekun bydła i koni. Patron więźniów, jeńców, górników, kowali, ślusarzy, dawniej patron stajennych, handlarzy masłem, owocami.

Imię Leonard poświadczone jest w średniowieczu w Polsce od XII wieku, należało do imion częstych, znane było też w formie Lenart. Obecnie należy do grupy imion dość częstych lecz popularność jego maleje.

Kult św. Leonarda był żywy od wczesnego średniowiecza. Jest prawdopodobne, że trafił do Polski z Leodium, szerzyli go szczególnie cystersi. Świadectwem dawności kultu jest krypta św. Leonarda na Wawelu z X/XI wieku. W X wieku fundowano kościół pod wezwaniem św. Leonarda w Gieczu (Po) a na początku XII wieku kościoły w Kotłowie (Po) i Lubniu (Po).

O kulcie św. Leonarda pisze Długosz. Mówi o miejscowości Klecie, obecnie parafia Brzostków (Rz), że „zbiegło się tu mnóstwo ludzi z Polski, Węgier, Rusi, Litwy z powodu cudów, które doznawaliśmy wezwawszy św. Leonarda”. Potem kult zanikł. Parafia Klecie leżała na południe od Dębicy, w pobliskiej Pustyni zaczął się tworzyć kult św. Stanisława.

Z XV wieku pochodzą wizerunki Świętego, umieszczone na tryptykach w kościołach w Łopusznej (Kr) i Lipnicy Murowanej (Ta) oraz na obrazie w kościele filialnym w Słupcy (Po).

W Krakowie był kościół pod wezwaniem Świętego, o którym Pruszcz podaje:

„Kościół Świętego Leonarda. Szpitalny to kościół jest, do fary Kazimierskiej należy, ma ubogich dosyć, płci męskiej i białogłowskiej, w izbach rozdzielnych mieszkają; ten był fundowany dla trędowatych przez mieszczan Kazimierskich z porady Zbigniewa kardynała krakowskiego. Miał na czas pewien odpusty od proboszcza. Ten tedy kościół lubo Wisła zdezelowała ze wszystkim, jednakże czasu swego ma być na innym miejscu wystawiony.”

W miejscowości Krzyżanowice (Ki), koło cmentarza znajduje się wzniesienie zwane „Górą św. Leonarda”. W 1706 roku wzniesiono tam figurę św. Leonarda, została usunięta w roku 1914.

W XIX wieku pisano, że w Brzostku (Rz) jest kościół pod wezwaniem św. Leonarda, gdzie jest wiele uzdrowień za przyczyną Świętego.

Z początku XIX wieku pochodzi hymn o św. Leonardzie, opacie i wyznawcy.

Wezwanie św. Leonarda nosi 19 kościołów i kaplic, obchodzony jest 1 odpust dodatkowy. Jest przedstawiony na ok. 25 wizerunkach. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Od imienia Leonard swą nazwę wzięły 4 miejscowości.

Tyszowce (ZL)

Wieś jest położona nad dopływem Bugu, Huczwą na południowy zachód od Hrubieszowa. Posiadała prawa miejskie od XV do XIX wieku. W XVII wieku ogłoszono tu konfederację.

Parafia istniała w 1425 roku. Budowano tu kolejno trzy kościoły drewniane. Obecny kościół pw św. Leonarda pochodzi z XIX wieku. Ołtarze boczne zostały przeniesione z kościoła pobernardyńskiego w Radecznicy. W jednym z nich z XVIII wieku jest obraz z 1 poł. XVII w., przedstawiający św. Leonarda z pastorałem i krzyżem. Obraz przybrany jest sukienką srebrną, która tak jak krzyż i pastorał jest częściowo pozłacana.

W odpustach, mimo późnej jesiennej pory uczestniczy 2 do 3 tysięcy wiernych. Patronowi od szczęśliwego rozwiązania polecają się przyszłe matki. Odmawiana jest litania do św. Leonarda, patrz rozdział 7.

Grzebsk (Pł)

Wieś położona jest nad dopływem Narwi, Orzycem, wśród bagiennych łąk, na północny wschód od Mławy.

Parafia była wzmiankowana na początku XVI wieku. Obecny kościół pod wezwaniem św. Leonarda pochodzi z XVIII wieku. W ołtarzu bocznym z początku XVIII wieku, w zwieńczeniu jest obraz z XVII/XVIII w. Chrystusa ukazującego ranę, w polu głównym jest rzeźba gotycka św. Leonarda z połowy XV wieku, krzyż i pastorał barokowe, pochodzą z XVIII wieku. Przy obrazie znajdują się tabliczki wotywne z blachy srebrnej z XVIII wieku, trybowane i ryte. Są tam wota z główkami kobiecymi, jedno z datą 1755; z rytą postacią św. Leonarda oraz z dziećmi o imionach Jan, Anna, Zofia z datą 1765; z rytą postacią św. Leonarda; wotum w kształcie serca z rytym i malowanym przedstawieniem Matki Bożej Częstochowskiej; - kilka wotów z motywem oczu; - w formie nóg; -  w formie ręki oraz w formie serca.

Kaplica pod wezwaniem św. Leonarda usytuowana jest na łące w pobliżu grodziska wczesnośredniowiecznego, którego pozostałości zachowały się w postaci pierścieniowatych wałów o szerokości około 65 m i wysokości 10 m. Wystawiona zapewne w XVIII wieku, remontowana w 1980 roku.

Kult św. Leonarda w Grzebsku jest żywy do czasów obecnych.

LEONARD Z PORTO MAURIZIO

Wspomnienie 26 listopad.

Włoch, XVII/XVIII wiek, reformata, kaznodzieja. W czasie studiów w Rzymie został reformatą i otrzymał święcenia kapłańskie. Był kaznodzieją i przez 40 lat prowadził misje ludowe. Prowadził procesje pokutne, miał gorące nabożeństwo do Męki Pańskiej i Najświętszej Dziewicy. Popularyzował Drogę Krzyżową - jej obecna forma została przez niego ukształtowana. Napisał wiele popularnych dzieł religijnych i listów duchowych. Beatyfikowany w 1791, kanonizowany w 1867 r.

Patron misjonarzy i misji ludowych.

Kościół pod wezwaniem św. Leonarda jest w Lipnicy Murowanej (Ta). Więcej informacji znajduje się w rozdzdiale 3.

W XIX i XX wieku wiele razy wydawano „Drogę Krzyżową” według św. Leonarda.

LEOPOLD III

Wspomnienie 15 listopad.

Austriak, margrabia, XI/XII wiek. Rządca Austrii, zasłużony dla Kościoła i kultury. Ufundował klasztory w Klostenneuburg dla kanoników regularnych; w Heiligenkreuz dla cystersów; w Mariazell dla benedyktynów. Podniósł znaczenie Austrii i umocnił katolicyzm. Lud nadał mu przydomek Pobożny. Kanonizowany w 1485 r.

Imię Leopold jest poświadczone od 1265 roku. Obecnie należy do grupy imion dość częstych lecz popularność jego zmniejsza się.

Współpatronuje 2 kościołom: w Rzezawie (Ta) - Trójcy Przenajświętszej i św. Leopolda oraz kościołowi filialnemu w Proszówce (Le) ze św. Anną.

Z XVII wieku są jego obrazy: - we Wrocławiu u jezuitów w ołtarzu bocznym z XVII w. - oraz u bernardynów poza ołtarzem. Z XVIII wieku pochodzą rzeźby przedstawiające św. Leopolda w Konarach (Wr) i Starej Wsi (Pr) oraz obrazy w ołtarzu głównym w Bolesławcu (Wr) i w ołtarzu bocznym w Kotach (Op). Obraz jego jest też w kościele reformatów w Pilicy (So).

19 miejscowości wywodzi swoją nazwę od imienia Leopold.

LIBERIUSZ

Wspomnienie 24 wrzesień.

Papież, IV wiek. Żył w czasach sporów wewnątrzkościelnych, przebywał na wygnaniu. Brał udział w przygotowaniu synodu w Aleksandrii.

Obecnie w Polsce imię to nosi parę osób.

Obraz Świętego z XVIII wieku jest w Lwówku Śląskim (Wr). W kościele Mariackim w Krakowie jest przedstawiony, obok św. Apolonii w ołtarzu z XVIII wieku. O ołtarzu św. Liberiusza w tym kościele wspomina Pruszcz.

LIBORIUSZ (LIBERY)

Wspomnienie 23 lipiec.

Czwarty biskup miasta Le Mans, prawdopodobnie IV wiek. Opiekun biednych, budowniczy kościołów.

W średniowieczu patron chorujących na kamicę nerkową.

Imię spotykane w średniowieczu ale bardzo rzadko. Obecnie w Polsce imię to nosi parę osób.

W Stężycy (Si) znajduje się jego obraz z XVIII wieku. W Bidzinach (Sa) przedstawiony jest na obrazie z XVIII wieku wraz ze św. Trofinem, biskupem. Określono go tam jako Liberego.

W Niemczech, gdzie był szczególnie czczony, jest nadawany medal św. Liboriusza jako rzecznika jedności i pokoju. Odznaczono nim między innymi Władysława Bartoszewskiego.

LONGIN

Wspomnienie 15 marzec.

Tradycja chrześcijańska, apokryfy wiążą Longina z postacią setnika, który dowodził oddziałem przeznaczonym do pojmania Chrystusa i dokonania na Nim egzekucji. On właśnie przebił Mu bok włócznią. Miał potem zostać pierwszym biskupem Kapadocji i tam ponieść śmierć męczeńską.

Imię Longin, poświadczone w XV wieku jako Longinus, należało w średniowieczu do grupy imion licznych. Obecnie w Polsce imię należy do dość częstych.

Na wizerunkach przedstawiony jest 16 razy, niektóre z nich podane są w rozdziale 3.

LUCYNA

Wspomnienie 30 czerwiec.

Prawdopodobnie żyła w Rzymie za czasów Nerona. Odwiedzała męczenników i urządzała pogrzeby ich umęczonych ciał w swoich dobrach. Jej osoba, tak jak św. Irena, związana jest ze św. Sebastianem.

W średniowieczu była czczona jako patronka męczeństwa.

Imię Lucyna jest używane od XIX wieku. Obecnie należy do imion bardzo częstych.

Przedstawiona jest obok św. Ireny na freskach z XVII wieku w kościele św. Anny w Krakowie.

LUDGARDA Z TONGERN (LUTGARDA)

Wspomnienie 16 czerwiec.

Urodzona na terenie dzisiejszej Belgii, XII/XIII wiek, benedyktynka, cysterka. Po pełnieniu funkcji przeoryszy w klasztorze benedyktynek usunęła się do klasztoru cysterek. Mistyczka, była prekursorką nabożeństwa do Najświętszego Serca Jezusowego. Zasłynęła z daru uzdrawiania chorych i nawracania zatwardziałych grzeszników.

Obecnie w Polsce imię należy do rzadkich.

Z XVII wieku pochodzi jej obraz w Henrykowie (Wr) oraz jej rzeźba na chórze w Tarnowie Pałuckim (Po). Widzimy ją w ołtarzach bocznych z XVIII wieku w Sośnicy (Kl), Bardzie Śląskim (Wr) oraz Złotnikach (Ki). Z XVIII wieku pochodzi też rzeźba w Krzeszowie (Le) i obraz „Wizja św. Ludgardy” w Chojnowie (Le).

LUDMIŁA

Wspomnienie 16 wrzesień.

Księżna czeska, IX w., męczennica. Córka księcia z Górnych Łużyc, żona księcia czeskiego. Wychowywała wnuka, późniejszego św. Wacława. Zamordowana przez siepaczy nasłanych przez nienawidzącą ją synową, sprzeciwiającą się chrystianizacji Czech.

Imię Ludmiła poświadczone jest od XIII wieku, większą popularność zyskało w XIX wieku. Obecnie w Polsce imię należy do dość częstych.

Pod jej wezwaniem jest kaplica sióstr franciszkanek w Sokolcu (Wr). Obraz jej znajduje się w głównym ołtarzu z XVIII wieku w Bolesławcu (Wr), przedstawiona jest też obok św. Anny Samotrzeć ze św. Dorotą na tryptyku z XVI wieku w kościele św. Marka w Krakowie w tzw. „Białej Sali” za zakrystią.

LUDWIK IX, KRÓL

Wspomnienie 25 sierpień.

Francuz, XIII wiek, król Ludwik IX z dynastii Kapetyngów. Jeden z najwybitniejszych władców Francji. Zreformował życie publiczne, administrację i sądownictwo. Założył parlament. Przeciwdziałał nędzy rozrastających się miast. Sam czynnie pomagał nieszczęśliwym, opatrywał chorych, żywił żebraków. Bez powodzenia organizował wyprawy krzyżowe, umarł w czasie drugiej z nich. Kanonizowany w 1297 r.

Opiekun nauk. Opiekun pielgrzymów, tercjarzy, ślepych. Patron rybaków, krawców, introligatorów, drukarzy, robotników budowlanych, fryzjerów, piekarzy, kupców, tapicerów, rzeźbiarzy. Dawniej patron szczotkarzy, gipsowników, kowali.

Imię Ludwik pojawia się w 1204 roku Obecnie imię to jest dość często spotykane ale popularność jego maleje.

Kult św. Ludwika szerzyły zakony żebrzące. Jego osoba i dzieła przedstawiane były w teatrze staropolskim.

Pod wezwaniem św. Ludwika jest 7 kościołów w miejscowościach: Joniec (Pł), Bliżyn (Ra) i Włodawa (Si) oraz kościoły filialne w Namyślinie (SK), Januszkowicach (Rz) i w Czermiernikach (Lb). W Katowicach Panewnikach współpatronuje kościołowi parafialnemu, dodatkowy odpust święcony jest w Złochowicach (Cz).

Św. Ludwik przedstawiony jest na ok. 26 wizerunkach. Najstarszy z nich to tryptyk z XIII wieku z kościoła w Sierakowie (Cz). Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Z ludowych przysłów popularne do dziś jest przysłowie:

„Na św. Ludwika zboże z pola umyka”.

Katowice Panewniki (Kt)

Wieś, w 1950 roku została przyłączona do Katowic.

Parafia została erygowana w 1934 roku, pozostaje pod zarządem franciszkanów. Kościół pw św. Ludwika i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny zbudowano w 1908 roku. Kalwaria, którą zaczęto zakładać w 1937 roku liczy 14 kaplic i 15 kaplic różańcowych.

Trwa tu kult św. Ludwika. Na odpust ściągają wielotysięczne rzesze wiernych, przychodzą pielgrzymki z różnych parafii.

LUDWIKA DE MARILLAC

Wspomnienie 15 marzec.

Francuzka, XVI/XVII wiek, założycielka zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia - szarytek. Po wczesnej śmierci męża oddała się dziełom miłosierdzia. Była pod wpływem duchowości św. Franciszka Salezego, a następnie św. Wincentego á Paulo. Powierzył on Ludwice opiekę nad bractwami miłosierdzia. Z jego inicjatywy, dla usprawnienia opieki nad chorymi podjęła organizację zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia. Nazwanych szarytkami od szarego koloru habitów. Beatyfikowana w 1920 r., kanonizowana w 1934 r.

Patronka wszystkich pracujących społecznie dla dobra bliźnich, opiekunów ubogich.

Imię Ludwika było poświadczone w XV wieku, ale popularność jego wzrosła za czasów króla Władysława IV, którego żoną była Maria Ludwika Gonzaga. Obecnie imię Ludwika należy do grupy imion dość częstych.

Siostry Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego á Paulo przybyły do Polski w 1653 roku. W XVIII wieku w teatrze jezuickim w Rawie Mazowieckiej przedstawiono dramat „O ojcu św. Ludwiki”.

W kościele w Ciechanowcu (Dr) znajduje się obraz z 1790 roku, przedstawiający Ukrzyżowanie Pana Jezusa z włączonymi w obręb kompozycji portretami św. Wincentego á Paulo i św. Ludwiki de Marillac. Obraz ten był sprowadzony do kaplicy szpitalnej Świętego Ducha. Ze szpitala tego władze carskie usunęły szarytki w 1864 roku. W Mieni (WP), w kaplicy szpitalnej znajduje się obraz z początku XIX wieku św. Wincentego á Paulo i św. Ludwiki w otoczeniu chorych. Z tego czasu pochodzi też ich relikwiarz. Wizerunki tych Świętych z XIX wieku są też w klasztorze szarytek w Krakowie, gdzie jest również relikwiarz w kształcie monstrancji.

ŁADYSŁAW Z GIELNIOWA  patrz  WŁADYSŁAW Z GIELNIOWA

Obecnie w Polsce imię Ładysław należy do rzadkich.

ŁAZARZ Z BETANII

Wspomnienie 17 czerwca.

Żył w I wieku. Należał do zamożnych obywateli żydowskich. Mieszkał z siostrami Marią i Martą w Betanii, na wschodnim zboczu Góry Oliwnej. Był bliskim przyjacielem Jezusa. Szczególny dowód tej przyjaźni Jezus dał wskrzeszając Łazarza cztery dni po jego śmierci.

Ewangelie milczą o jego losach po zmartwychwstaniu Chrystusa. Wg jednej legendy był biskupem na Cyprze; druga głosi, że wraz z siostrami przybył do Marsylii, gdzie także miał zostać biskupem.

Patron trędowatych.

Imię to w Polsce jest poświadczone w XIII wieku w formie Łazar, jest jednak bardzo mało popularne, bo w języku potocznym oznacza człowieka biednego, zmizerowanego. Sporadycznie używano go do XX wieku, np. w XVI wieku w Krakowie był znany drukarz i wydawca Łazar Andrysowicz.

Od imienia Łazarz pochodzi słowo lazaret – szpital wojskowy, polowy.

Pod wezwaniem św. Łazarza jest kościół we Wrocławiu z XIV w., kaplice cmentarne w Strzałkowie (Gn) i Ostrowie Wlkp (Kl) oraz kaplica poszpitalna w Trzemesznie (Gn). W bazylice archikatedralnej w Poznaniu kaplica św. Cecylii w wiekach XIV – XVII nosiła wezwanie śś. Łazarza i Marty.

W Poznaniu jest dzielnica o nazwie Łazarz. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

ŁUCJA Z SYRAKUZ

Wspomnienie 13grudnia.

Męczennica. Według legendy miała zostać ścięta mieczem za wyznanie wiary w Chrystusa. Historyczność osoby św. Łucji potwierdzają badania archeologiczne.

Orędowniczka chorych na oczy, opiekunka ślepych, pomaga w chorobach zakaźnych, biegunkach, bólach gardła, krwotokach. Patronka wieśniaków, krawców, krawcowych, woźnych, notariuszy, dawniej patronka siodlarzy, woźniców.

Imię Łucja było poświadczone już w 1208 roku, miało dużą popularność. Obecnie należy do imion często nadawanych, ale popularność jego maleje.

Relikwie św. Łucji były, według Pruszcza, w Krakowie w kościele karmelitów „Na Piasku”. Relikwiarz późnogotycki z w. 15/16 (?) Świętej jest w krakowskim kościele Mariackim.

Pod wezwaniem św. Łucji są kościoły w Warszawie Rembertowie (WP), filialne w Czermnicy (SK) i w Wilkowie (Kr) pod wspólnym wezwaniem śś. Otylii i Łucji, oraz kaplica w szpitalu w Gnieźnie. W Krakowie dawny kościół bernardynek, obecnie garnizonowy, jest pw św. Agnieszki i św. Łucji. Postawiony został w XVII wieku na miejscu pierwszego zburzonego w XV wieku. Pisze o nim też Pruszcz.

Przedstawiona jest na ok. 10 wizerunkach. Obraz św. Łucji z XVIII wieku znajduje się w kościele kolegiackim św. Anny w Krakowie, a w bazylice Mariackiej jest obraz z początku XIX w. W Kozłowicach (Op) znajduje się rzeźba Świętej, późnogotycka z początku w. XVI i płaskorzeźba ludowa. W Bobrownikach (So) jest rzeźba św. Łucji z XVII w., jest tutaj także obraz Świętej, przemalowany. Rzeźby Świętej znajdują się: - w Bronikowie (Po) z XVII w.; - w Starej Wsi (Pr) z XVIII w.; - w Jemielnicy (Op) z XVIII w.; w Wieńcu (Wł) z ok. 1900 neogotycka, pochodzi ona z katedry we Włocławku.

Na podstawie pogody w dniu św. Łucji wróżono pogodę na następny rok; w każdym dniu po 13 grudnia pogoda odpowiadała kolejnemu miesiącowi w następnym roku.

Dziewczęta prosiły Świętą o dobrego męża:

„Uproś to Święta Łucyja
Niech mnie nie surowie bija”.

Święta znalazła też swoje miejsce w przysłowiach ludowych:

Święta Łucja dnia przyrzuca.

Kiedy na św. Łucję mróz, smaruj wóz.

Na św. Łucję noc z dniem się tłucze.

Od imienia Łucja pochodzą nazwy 48 miejscowości.

ŁUKASZ EWANGELISTA

Wspomnienie 18 październik.

Urodził się jako poganin w Antiochii w Syrii, gdzie przyjął chrzest. Z zawodu był lekarzem. Towarzyszył św. Pawłowi w jego podróżach misyjnych. Tradycja mówi, że żył w bezżeństwie, doczekał późnej starości oraz że był uzdolnionym portrecistą. Według legendy namalował obraz Matki Bożej, z którego kopiowane były ikony. Księgi jego, Ewangelia a później Dzieje Apostolskie, powstały po roku 60.

Opiekun bydła. Patron lekarzy, chirurgów, artystów, malarzy, rzeźbiarzy, złotników, notariuszy, introligatorów, rzeźników. dawniej patron hafciarzy.

Imię Łukasz zostało poświadczone po raz pierwszy w 1306 roku. W średniowieczu należało do imion dość częstych. Obecnie należy do imion bardzo częstych a popularność jego szybko wzrasta.

W XVII wieku jego postać spotykamy często w dramatach przedstawianych w teatrach jezuickich, określany jest „to wielki Święty”. W 1880 roku zawiązało się w Krakowie „Towarzystwo św. Łukasza” mające na celu rozwój sztuki kościelnej w Polsce.

Do czasów obecnych dzień św. Łukasza jest świętem lekarzy i pielęgniarek.

Pod wezwaniem Świętego jest 20 kościołów i kaplic, obchodzony jest 1 odpust dodatkowy. Przedstawia go ok. 90 wizerunków, bardzo często widzimy św. Łukasza, lub jego symbol, wśród Czterech Ewangelistów. Wybrane miejscowości przedstawiono w rozdziale 3.

Z imieniem św. Łukasza łączą się porzekadła i przysłowia:

                    Każdy Łukasz - swego szuka.

Na święty Łukasz - próżno grzybów szukasz,
Lecz rydz jeszcze się zawadzi, jeżeli mróz go nie zdradzi.

Święty Łukasz chleba i mąki szuka.

Św. Łukasz ewangelista - odmalował ołtarz z czysta.

18 miejscowości wywodzi swoją nazwę od imienia Łukasz.

Surhów (Lb)

Wieś nad dopływem Wieprza, Wojsławką jest położona na południowy wschód od Krasnegostawu w pobliżu szosy Krasnystaw - Horodło.

Parafia została erygowana w XVI wieku. Do parafii należy miejscowość Łukaszówka. Po kolejnych dwóch kościołach z XVI i XVII w. zbudowano obecny kościół pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Łukasza. W ołtarzu głównym jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i ze św. Łukaszem jako Pośrednikiem Łask z XVII w., obok obrazu wota. Obraz przybrany jest późnobarokową sukienką z blachy srebrnej.

W miejscu gdzie dzisiaj znajduje się wieś Łukaszówka, stała w lesie kaplica pw św. Łukasza. Mieszkał przy niej pustelnik. W kaplicy znajdował się obraz, który był otoczony czcią, ściągali do niego pątnicy. W 1764 roku obraz został przeniesiony do kościoła w Surhowie, gdzie nadal był przedmiotem szczególnego kultu. W 1780 roku obraz przyozdobiono srebrnymi sukienkami i koronami. Obraz z XVII wieku, mieści się w głównym ołtarzu, przedstawia on Matkę Bożą objawiającą się św. Łukaszowi. Jedno z wotów znajdujących się przy obrazie, przedstawia kapłana z zawiązanymi oczami klęczącego przed postaciami Matki Bożej i św. Łukasza.

Kult do dziś jest żywy, odpust gromadzi wielotysięczne rzesze ludzi. Jest śpiewana pieśń o św. Łukaszu.