~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Jacek i Maria Łempiccy
~~~~~~~~~~~~~~~

Święci w Polsce i ich kult
w świetle historii
powrót do strony głównej

Rozdział 3
CHARAKTERYSTYKA MIEJSC I PRZEDMIOTÓW KULTU
UZUPEŁNIENIE ROZDZIAŁÓW 2 i 4 DLA WYBRANYCH ŚWIĘTYCH



        Dla licznie i bardzo licznie występujących świętych wybrano miejscowości, kościoły (przeglądając Katalogi Zabytków Sztuki w Polsce), w których występuje co najmniej jedna cecha :
-         wizerunek jest umieszczony w ołtarzu głównym;
-         jest odrębny ołtarz lub kaplica poświęcona czci świętego;
-         wizerunek jest (był) przybrany sukienkami;
-         przy wizerunku są wota;
-         w kościele jest więcej niż jeden wizerunek świętego;
-         wizerunek jest szczególnie zabytkowy.

O

OJCOWIE KOŚCIOŁA

Miejscowość

Diec.

Kościół

Ołtarz / miejsce

Wezwanie

Wizerunek

Kult / Uwagi / Inne

1

2

3

4

5

6

7

Mstów

Cz

Kł NMP i św. Augustyna, w. 13-15, 17-19, 20

Oł. gł. ok. 1745, między kolumnami

 

Posągi O. Kła: śś. Grzegorza, Augustyna, Ambrożego i Hieronima,

Oł. wzorowany na oł. gł. w kościele paulinów na Jasnej Górze.

Puck

Gd

Kł par śś. Piotra i Pawła, w. 13-15, 16-19, 20

Ambona ok. 1800, z rzeźbami

 

Czterech Ojców Kościoła, w. 17

(z fragmentami w. 17, nad baldachimem latarnia arkadowo kolumienkowa)

Mnichów

Ki

Kł par św. Szczepana, w. 18

Oł. gł. rokokowy z rzeźbami

 

Rzeźby Ojców Kościoła;

 

Strzałków

Kl

Kł par NMP, w. 18, 19

Oł. gł. ok. 1754, z rzeźbami

 

Rzeźby czterech Ojców Kościoła;

 

Kraków

Kr

Bazylika Mariacka

Oł. gł., 1477-89, Wita Stwosza
Ambona, na parapecie schodów

 

popiersia czterech O. Kła: śś. Grzegorza, Hieronima, Ambrożego i Augustyna,
płaskorzeźbione postacie Ojców Kościoła, jw.;

(w narożnikach ramy zamykającej kompozycję)
(przy pierwszym filarze, barokowa z 1676)

Kraków

Kr

Kł Nawrócenia św. Pawła i dom zakonny misjonarzy

Polichromia wyk. w 1862-64, odnowiona 1926 – na polach między gurtami

 

O. Kła Zachodniego: śś. Hieronim, Augustyn, Leon Wielki i Ambroży;
O. Kła Wschodniego: śś. Atanazy, Jan Chryzostom, Grzegorz z Nazjanu i Bazyli Wielki

 

Kraków Mogiła

Kr

Kł par św. Bartłomieja

W oł. gł. poliptyk, w predelli

 

rzeźby Ojców Kościoła;

Poliptyk późnogotycki 1514.

Lubartów

Lb

Kł par św. Anny, w. 18, 19, 20

W nawie ozdobne cokoły, na nich 6 wielkich posągów

 

Posągi O. Kła: śś. Augustyn, Grzegorz Wielki, Ambroży, Chryzostom, Hieronim, nieokreślony;.

(późnobarokowe, współczesne kościołowi)

Opole

Op

Kł par NMP, w.

Oł. gł. z rzeźbami w. 18, po bokach

 

rzeźby czterech Ojców Kościoła, barokowe ok. poł. w. 18;

(z wykorzystaniem fragmentów w. 17)

Chwalęcin

Wm

Kł fil. Św. Krzyża, w. 18, 19-20

Polichromia 1748-9, na spływach
Ambona 1750, przy parapecie korpusu

 

Postacie Ojców Kościoła

Rzeźby Ojców Kościoła;

Na spływach rozmieszczeni zostali Ojcowie Kościoła i uczeni, którzy pisali o Św. Krzyżu, towarzyszą im dobrane z ich dzieł cytaty wypisane na kartuszach.

Dobre Miasto

Wm

Kolegiata PJ i Wszystkich Świętych, w. 14 - 20

Ambona 1693

 

Rzeźby 4 Ojców Kościoła - (greccy)
Rzeźby 4 Ojców Kościoła - (łacińscy);

(na parapecie schodów(
(na czaszy)

Frombork

Wm

Kł Katedralny Bazylika MNP i św. Andrzeja, w. 14-15, 17, 18, 20

W prezbiterium resztki mal. z ok. 1500
Oł. b. (dawny gł.) poliptyk datowany 1504, w części środkowej NMP apokaliptyczna, po bokach
Oł. b. św. Augustyna ok. 1650, z rzeźbami

 

przedstawienie czterech Ojców Kościoła pod baldachimem;

siedzące pod baldachimami postacie O. Kła (św. Grzegorz zaginął 1945), w dwóch poziomach - za postaciami w złoconym tle szafy, wyciskanym w motywy akantowe, nimby z imionami śś. (minuskułą);
Rzeźby czterech Ojców Kościoła;

Obecna polichromia wykonana 1887-90 w nawach i 1891 w prezbiterium.

Poliptyk rzeźbiony w części środkowej i na awersach skrzydeł wewnętrznych, malowany na rewersach skrzydeł wewnętrznych i po obu stronach skrzydeł zewnętrznych, ustawiony na wnękowej predelli z hermami.

Krosno

Wm

Kł fil. NMP, w. 18

Fasada 1759, w niszach
Ambona 1727

 

Figury czterech O. Kła, drewniane, po 1751;
rzeźby czterech Ojców Kościoła;

(w dolnej kondygnacji)

(na korpusie w płycinach)

Jastrzębie

Wr

Kł fil. św. Wawrzyńca, w. 19, 20

Oł. gł. ok. 1720, z rzeźbami

 

Ojców Kościoła;

 

Namysłów

Wr

Kł par śś. Piotra i Pawła, w. 15-16, 17-19, 20

Na neogotyckich konsolach

 

Cztery posągi Ojców Kościoła, późnobarokowe 1 ćw. w. 18;

(konsole zawieszone na filarach międzynawowych)

Osiek k/ Oławy

Wr

Kł par św. Marii Magdaleny, w. 16, 18, 20

W oł. gł. poł. w. 18, z rzeźbami

 

Obrazy czterech Ojców Kościoła, olejne na desce, barok, poł. w. 18;

 

Wrocław

Wr

Kł par NMP „Na Piasku”, w. 14-15, 20

W oł. gł. pentaptyk gotycki, w predelli

 

Cztery hermy Ojców Kościoła;

Pentaptyk NMP ok. 1500.

Żagań

ZG

Kł par NMP, w. 13/14, 16/17, 20

Oł. gł. w. 18, z rzeźbami

 

O. Kła, rzeźby:
św. Ambroży z ulem na pszczoły –
św. Grzegorz z gołębiem –
św. Augustyn z gorejącym sercem –św. Hieronim z lwem –


symbol pilności i uczciwości w pracy,
znak łagodności i słodyczy,
znak zapału w wierze i miłości,
symbol męstwa i siły

powrót do strony głównej

ONUFRY

Miejscowość

Diec.

Kościół

Ołtarz / miejsce

Wezwanie

Wizerunek

Kult / Uwagi / Inne

1

2

3

4

5

6

7

Żywiec Moszczanica

Kł par Miłosierdzia Bożego, w. 20

Wypukłorzeźba, w. 19

 

Postać św. Onufrego;

Kaplica z wieżyczką na sygnaturkę, zwana „Pustelnią św. Onufrego”

Strzelno

Gn

Kł św. Prokopa, w. 12/13, 18, 20

Tablica reliefowa, 3 ćw. w. 17

 

z przedstawieniem Komunii św. Onufrego;

(z ornamentami małżowinowymi przy obramieniach, barokowa)

Kraków

Kr

Kł rektoralny św. Wojciecha

 

 

Posąg św. Onufrego, ok. 1727;
Obraz Świętego 1 poł. w. 18, (z usuniętego ołtarza)

Patrz rozdział 2.
(ołtarz usunięty w czasie ostatniej restauracji, 1980)

Łuszczów

Lb

Kł par św. Barbary, w. 18, 19

Oł. b. 1 ćw. w. 18
Feretron z w. 18

 

Obraz św. Onufrego w. 18;
z obrazem Świętego 1 poł. w. 17;

(w zwieńczeniu)
(znacznie przemalowany i zniszczony)

Turobin

Lb

Kł par św. Dominika, w. 16, 17, 20

Oł. w kaplicy z rzeźbami

 

Rzeźba św. Onufrego;

(oł. sprzed poł. w. 18)

Miedniewice

Ło

Kł NMP i św. Józefa, w. 17, 19, 20

 

 

Obraz Komunii św. Onufrego koniec w. 18;

 

Kadzidło

Łż

Kł par Św. Ducha, w. 19

Feretron barokowo ludowy, w nim

 

Obraz Komunia św. Onufrego;

Przed 1710 wzmiankowana drewniana kaplica pw. św. Onufrego na zalesionym wzgórzu (obecnie cmentarz grzebalny).

Staroźreby

Kł par Aniołów Stróżów i św. Onufrego, w. 19, 20

Oł. gł. ok. 1860, w polu środkowym
Feretron z ok. 1860, w nim

+

Obraz św. Onufrego sygn., 1863, przemalowany;
Obraz Świętego mal. na blasze (identyczny z obrazem tegoż świętego w oł. gł.)

(Trzy epitafia z w. 19  Porczyńskich fund. przez Anielę Onufrową Bromirską, każde z imieniem Onufry)

Poznań

Po

Kł par Bożego Ciała i d. klasztor karmelitów, w. 15-16, 19, 20

Oł. wolnostojący, nad studzienką w nawie

 

Rzeźbiona grupa Komunii św. Onufrego (zniszczona 1945);

(wg legendy miejscu znalezienia hostii, zestawiony 1926 i wykorzystujący barokowe grupy rzeźbiarskie)

Wisłok Wielki

Pr

Kł par św. Onufrego, pocerkiewny w. 19, 20

Ikonostas, poł. w. 19

+

w strefie ołtarzy ikona św. Onufrego;
Ikona św. Onufrego, ok. poł. w. 19;

(dwustrefowy ze zwieńczeniem, z ornamentami neorokokowymi)

Drelów

Si

Kł par NMP, w. 20
Kaplica w Horodku pw św. Onufrego.

 

+

 

Kaplica murowana, zbudowana na miejscu drewnianej Dawny kult św. Onufrego.

Łaskarzew

Si

Kaplica św. Onufrego, cmentarna, w. 19

W ołtarzu 1 ćw. w. 18, z rzeźbami

+

obraz św. Onufrego Pustelnika zapewne w. 17, gruntownie przemalowany;

Patrz rozdział 2.

Męcina

Ta

Kł par św. Antoniego Pustelnika, w. 15

 

 

Obraz św. Onufry, w srebrnych ramach barokowych z w. 18;

 


powrót do strony głównej

OTYLIA

Miejscowość Diec. Kościół Ołtarz / miejsce Wezwanie Wizerunek Kult / Uwagi / Inne
1 2 3 4 5 6 7

Rędziny

Cz

Kł par NMP, w. 19/20

W oł. b. neogotycki

 

Obraz Św. Otylia 1 poł. w. 17;

Patrz rozdział 2.

Kraków Więcławice Stare

Kr

Kł par św. Jakuba, w. 18, 20

Tryptyk 1477, mal..

 

Postać św. Otylii;

(na zewnętrznej stronie skrzydła)

Wilków

Kr

Kaplica śś. Otylii i Łucji, w. 17

Ołtarz barokowy, w nim

 

Obraz św. Otylii z klęczącym cystersem, barokowy;

 

Urzędów

Lb

Kł par św. Mikołaja, w. 18, 19, 20

W oł. gł. (przerabianym), z rzeźbami

 

Obraz św. Otylii w. 17/18;

Patrz rozdział 2.

Urzędów

Lb

Kaplica św. Otylii, w. 19 Położona przy drodze Urzędów - Dzierzkowice.

 

 

Rzeźba św. Otylii, pocz. w. 19;

Patrz rozdział 2.

Jemielnica

Op

Kł NMP i d. klasztor cystersów, w. 13/14, 18, 20

Oł. b. 1763 (wyk. w Opawie), z rzeźbami

 

Rzeźba św. Otylii;

 

Poznań

Po

Bazylika archikatedralna śś. Piotra i Pawła

Oł. gł. – pentaptyk 1512: w awersach wewnętrznych skrzydeł cztery kwatery z rzeźbami śś.

 

Rzeźba św. Otylii;

Ołtarz ukończony 1512 prawdopodobnie we Wrocławiu, w warsztacie rzeźbiarskim Mistrza ołtarza z Góry Śląskiej i malarskim Mistrza Pasji z Góry Śląskiej, dla kła par Św. Katarzyny w Górze Śl., nabyty w 1952 dla katedry poznańskiej.

Krzyżanowice

Ra

Kł par św. Józefa, w. 20 (w. 15  pw Wszystkich Świętych)

W ołtarzu bocznym

 

Obraz św. Otylii, w. 20;

Patrz rozdział 2.

Muszyna

Ta

Kł par św. Józefa w. 17/18, 19

Oł. b. 1 poł. w. 18, w nim

 

Figura św. Otylii ok. 1470;

 

Trzebnica

Wr

Kł par śś. Bartłomieja i Jadwigi, w. 13, 17-18, 20

 

 

Obraz św. Otylia, barokowy, poł. w. 18;
Rzeźba św. Otylii, 1 poł. w. 18;


(drewno polichromowane, złocone)


powrót do strony głównej

KRAKÓW 2008
~~~~~~~~~~~~~~~